راهنمای عملیات احداث باغ زیتون

در حال حاضر بیشتر باغ های اقتصادی زیتون ایران در منطقه رودبار و طارم و با ارقام روغنی محلی و زرد وجود دارد و ارقام فیشمی، شنگه و ماری نیز در سطوح بسیار محدودی مشاهده می گردد. سایر ارقام موجود در ایران عبارتند از: روغنی گرگانی در گرگان، خرم آباد، دزفول، بربر، دگل، زاهدی و خستاوری در خوزستان و فارس.

عملیات احداث باغ زیتون:

قبل از کاشت درخت زیتون انجام برخی عملیات بر روی زمین مورد نظر، لازم است که این عملیات عبارتند از:

1.  نقشه برداری زمین

2. تسطیح

3. شخم عمیق و مصرف کودهای مورد نیاز

4. تعیین تراکم کاشت

5. انتخاب ارقام

6. کاشت نهال

آماده سازی زمین:

بهترین زمان برای آماده سازی زمین اوایل پاییز و قبل از شروع بارندگی های پاییزه است.

آماده سازی زمین شامل:

• تسطیح زمین و یا تراس بندی آن در اراضی کوهپایه ای
• جمع آوری سنگ و سنگریزه
• شخم زدن
• و در صورت لزوم فومیگاسیون به منظور از بین بردن آفات و بیماری های خاکزی است.

مصرف کودهای مورد نیاز:

برای تامین کودهای خاک همراه با شخم عمیق باید کودهای فسفره و پتاسه و کود دامی پوسیده نیز به خاک اضافه گردد. مقدار کود لازم در باغی که ۲۰۰ اصله درخت در هر هکتار به فاصله ۷×۷ متر کاشت می گردد. ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم فسفر و ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم پتاس و ۵۰ تن کود حیوانی پوسیده می باشد.

مرحله شخم زنی:

پس از اولین بارندگی های پاییزه اراضی شخم خورده و دیسک دوطرفه زده میشود و زمین قطعه بندی شده و آماده برای چاله کنی مطابق با طرح کاشت می باشد. بدیهی است هر گاه تا عمق ۱۲۰-۹۰ سانتی متری خاک لایه های آهکی سخت تشکیل شده باشد باید به وسیله زیرشکن شکسته و زیرشکنی گردد تا عمق کافی جهت رشد ریشه ها بدست آید.

تعیین تراکم کاشت:

شاخه های زیتون هرگاه در معرض سایه کامل قرار گیرند قادر به گلدهی و تولید میوه نخواهند بود. بنابراین اگر تراکم درختان زیاد باشد موجب کاهش تولید محصول خواهدشد.

تعیین تعداد درخت در واحد سطح به عوامل زیر بستگی دارد:
۱) شرایط اقلیمی از جمله میزان بارندگی و پراکنش آن، امکانات آبیاری و…
۲) عمق و حاصلخیزی خاک
۳) حجم و قدرت رویش درخت و اندازه تاج آن به هنگام باروری کامل
۴) امکان استفاده از ابزار پیشرفته مکانیزاسیون
۵) عوارض پستی و بلندی زمین.
بهترین فاصله کاشت درختان در شرایط مناسب ۷×۷ متر یا ۶۷۸ متر می باشد، که تراکم کاشت ۲۰۰ اصله نهال در هر هکتار می اشد.

کاشت درخت زیتون

۱- تولید نهال:

نهال های زیتون بیشتر به صورت گلدانی فروخته می شوند برای تولید این نهال ها، معمولا قلمه ها به مدت ۲ تا ۳ ماه در بستر میست ریشه دار شده و سپس به گلدان های پلاستیکی دو لیتری منتقل شده و پس از ۱۲ تا ۱۸ ماه رشد و رسیدن به ارتفاع به ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متر به زمین اصلی منتقل می شوند.

این نهال ها بدون بهم ریختن خاک اطراف ریشه آن کاشته میشوند گاهی نیز نهال های زیتون به صورت ریشه لخت در دسترس می باشند. نهال های ریشه لخت معمولا با ریشه دار کردن قلمه ها به طور مستقیم نیز در خزانه تولید می شود و حداقل به مدت ۲ سال در خزانه رشد می کنند و سپس در طول زمستان برای کاشت مستقیم در باغ از خزانه کنده و کاشت می شوند.

بهتر است نهال های ریشه لخت به صورت یک شاخه تربیت شوند اما اغلب به صورت چندشاخه در می آیند در زمان کاشت، شاخه های اضافی بایستی حذف شده و تنها یکی از آنها باقی بماند.

۲- زمان کاشت نهال:

زمان کاشت نهال گلدانی سرتاسر سال می باشد زیرا هنگام کاشت، خاک اطراف ریشه آنها نمی ریزد. در نواحی سرد بهترین زمان کاشت زمانی است که خطر یخبندان به پایان رسیده باشد.
چاله ای که برای استقرار نهال زیتون حفر می شود باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا سیستم ریشه ها به راحتی بتوانند در آن رشد نمایند بعد از قرارگرفتن نهال در عمق مطلوب چاله ها مجددا با خاک پرشده و خاک اطراف ریشه ها طوری محکم می شوند که اگر بخواهیم نهال را با دست بکشیم به سختی کشیده شود.

۳- آبیاری نهال:

بلافاصله پس از کاشت، نهال ها بایستی آبیاری شوند باید توجه داشت که زیتون به اشباع شدن خاک حساسیت دارد. ۴۰ تا ۵۰ لیتر آب برای هر نهال لازم است تا از ایجاد حفره های هوا در اطراف ریشه ها جلوگیری کند و ریشه ها را خوب به خاک بچسباند زمانی که درخت رشد خود را شروع کرد کنترل علف های هرز و کاربرد کود ازت رشد مطلوبی را در تمامی فصل به وجود خواهد آورد.

منبع:  نشریه کاشت، داشت و برداشت زیتون، شماره ۸۴، حوزه ترویج و نظام بهره برداری یزد.

دکتر فاطمه سکه چی