تاریخ :۹ فروردین ۱۴۰۳
تجمع آنیون ها در گیاه

فشار ریشه ای در گیاهان

  • فشار ریشه ای در گیاهان

    نظریات متعددی را که پیرامون جذب فعال و پیدایش فشار ریشه ای در گیاهان موجود است، می توان به سه گروه تقسیم کرد:

    ۱- دسته اول شامل نظریاتی است که می پندارد سلول های ریشه دارای فعالیتی در جهت تراوش اجسام به خارج است.

    ۲- دسته دوم تئوری های الکترواسمزی را در نظر داشته است.

    ۳- نظریه دسته سوم بر این فرض استوار است که جذب فعال یک فرآیند ساده اسمزی است. و عمل سلول های ریشه در این فرآیند شبیه غشاء نیمه تراوای اسمزسنج (اسمومتر) است.

    نظریات تراوش در رابطه با فشار ریشه

    عده ای، تفاوت بین نفوذپذیری قسمت داخلی و خارجی سطوح سلول های ریشه را عامل تراوش آب به داخل آوندها می دانند. و مدعی هستند که نیروی مکش در قسمت های داخلی سلول های اندودرم و پارانشیم آوندی بیش از قسمت های خارجی این سلول ها است.

    به علت عدم کفایت تئوری های تراوش در بیان حرکت آب، توجه به آن در اوایل قرن گذشته رو به خاموشی گرائید. اما در  سال های ۱۹۴۰ پیدایش شواهد جدید مبنی بر این که عامل غیر اسمزی ممکن است در جذب آب بوسیله سلول های ریشه دخالت داشته باشد، دوباره توجه را به سوی نظریه های حرکت آب معطوف ساخت.

    گزارش شده است که فشار مایعی که از سیستم ریشه ای خارج می شود تا اندازه ای کمتر از فشار اسمزی محلولی است که می تواند ترشح را متوقف سازد. لذا این اختلاف به منزله معیار تراوش غیر اسمزی آب به داخل آوندهاست.

    در سال های اخیر اغلب فیزیولوژیست ها به تئوری های تراوش فشار ریشه ای توجهی نمی کنند. زیرا نفوذپذیری زیاد غشاء های سلولی در مقابل حرکت آب، جذب فوق العاده غیر اسمزی آب را بسیار غیر محتمل می سازد.

     نظریه الکترواسمزی

    در سال های اخیر تعدادی از محققین، فشار ریشه را به حرکت الکترواسمزی آب به داخل آوندها منسوب کرده اند. این تبیین جالب توجه است زیرا این امر به خوبی شناخته شده است که می توان تحت تاثیر یک جریان الکتریکی، آب را از یک غشاء عبور داد.

    اگر نفوذپذیری غشاء ها ثابت بماند، حجم جریان کم و بیش با تفاوت بین پتانسیل الکتریکی نسبت مستقیم داشته و جهت جریان به طرف قطبی است که با غشاء مورد نظر هم علامت باشد.

    از آنجاییکه غشاءهای سلولزی که با آب در تماسند، دارای بار منفی می باشند. آب به طرف قطب منفی که در قسمت داخلی ریشه قرار دارد، حرکت می کند. گرچه بین دوره های پتانسیل الکترواسمزی و دوره های ترشح مایعات از ریشه همبستگی وجود دارد‌. اما بعید به نظر می رسد که الکترواسمز در حرکت آب عامل مهمی باشد.

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید

    نظریه اسمزی

    نظریه اسمزی در فشار ریشه ای گیاهان

    نظریه اسمزی در فشار ریشه ای گیاهان

    همان طور که اشاره گردید آب در امتداد گرادیان پتانسیل آن حرکت می کند. این عبارت به معانی کمبود فشار پخشیدگی، نیروی مکش و پتانسیل مکش توسط نویسندگان دیگر به کار می رود که ممکن است تا اندازه زیادی مستقل از پتانسیل اسمزی بافت ها باشد.

    آب می تواند به وسیله پدیده اسمزی از محلول رقیق خاک که دارای فشاری معادل ۰/۳ – بار است وارد شیره آوندی که پتانسیل آن برابر ۲- بار است بشود. آب در حین حرکت از سلول های پوستی پارانشیمی متورم با پتانسیل اسمزی ۵ یا ۶- بار ولی با پتانسیل آب فقط ۱- بار می گذرد. چنین گیاهی با فشار ایستایی ۰/۵ بار در شیره آوندی خود ممکن است در ریشه چنان فشاری ایجاد نماید که باعث ترشح آن به خارج گردد.

    تبین فشار ریشه ای بر مبنای عمل اسمز احتمالا بهتر از روش های دیگر است. فشار ریشه و در نتیجه ترشح شیره گیاهی به خارج از جمله مسائلی است که توجه پژوهشگران را از دیرباز تا به حال به خود معطوف کرده است. گرچه در سال های اخیر سعی نشده است که لیست گیاهانی که در آنها فشار ریشه ای مشاهده می گردد، تهیه شود.

    اما شواهدی در دست است که در ۱۲۶ گونه گیاهی متعلق به ۹۳ خانواده از سرخس ها گرفته تا نهانزادان و پیدازادان ترشح آب به خارج از گیاه مشاهده شده است. اخیرا به این لیست ۶۲ گونه دیگر افزوده شده است.

    مواد مترشحه در نتیجه فشار ریشه ای در گیاهان

    میزان ترشح مواد در نتیجه فشار ریشه طبیعت با اندازه و وضعیت گیاه و عوامل محیطی گوناگون از قبیل درجه حرارت و مقدار رطوبت موجود متغیر است. میزان ترشح شیره در ساقه نیشکر در مدت ۱۴ ساعت متجاوز از ۴۰۰ میلی لیتر و در هفته اول پس از قطع قسمت راس آن ۱۰۰۰ میلی لیتر می باشد.

    اگر قسمت های راس ساقه ذرت در مرحله ای که دانه ها شیری است قطع گردد، میزان تولید شیره در سه روز ۵۰۰ میلی لیتر و در ۱۵ روز ۱۷۰۰ میلی لیتر خواهد بود. برخی اوقات در بین گیاهان مشابه تفاوت هایی از نظر ترشح به چشم می خورد که توضیح آن مشکل است.

    •  غلظت و ترکیبات مواد مترشحه

    موادی که از تنه و زخم های ساقه گیاه بصورت مایع ترشح می گردد، از نظر غلظت و ترکیبات بسیار متفاوت است:

    • برای مثال مقدار ساکارز در شیره صنوبر بین ۱ تا ۷ درصد و معمولا ۲ تا ۳ درصد است. در ضمن این شیره حاوی مقدار کمی گلوکز و خیلی کم اسیدهای آلی، نمک های معدنی، ترکیبات ازتی مثل آمونیاک، پیتیدها و اسیدهای آمینه، آمیلاز و ترکیبات آلی ناشناخته است.
    • میزان قند در شیره غان نصف شیره صنوبر بوده و قندهای آن عمدتأ فروکتوز و گلوکز است.
    • گزارش شده است که شیره آوندی در موهای انگور محتوی ۱/۵۶ درصد مواد جامد است که یک سوم آن را خاکستر، یک سوم را اسیدهای آلی و مابقی را قند و مقدار کمی ازت های آلی و معدنی تشکیل داده است.
    • بنظر می رسد که مقدار مواد معدنی در شیره آوندی در گونه های علفی کمتر از گونه های خشبی است. عده زیادی از پژوهشگران گزارش کرده اند که مقدار قند در مواد مترشحه از آوندهای گونه های علفی ناچیز است.

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *