انواع سیستم های آبیاری
در بحث آشنایی با انواع سیستم های آبیاری باید دانست که بطور کلی سیستم های آبیاری متداول به دو دسته تحت فشار و ثقلی تقسیم بندی می شوند. سیستم آبیاری تحت فشار شامل آبیاری بارانی و قطره ای است. و سیستم آبیاری ثقلی بطور کلی شامل آبیاری نواری، شیاری و کرتی می باشد.
سیستم آبیاری تحت فشار
سیستم آبیاری تحت فشار روش جدیدی از آبیاری است که در آن آب با فشار وارد لوله های اصلی و فرعی شده و از سوراخ هایی که به آنها قطره چکان، آب پاش، آب فشان و یا نازل می گویند، به صورت قطره یا ذرات ریزخارج می شود و بدین طریق از تلفات آب در عمل انتقال به درون مزرعه جلوگیری و آب به اندازه ای که لازم است به مزرعه و محصول داده می شود.
۱- آبیاری بارانی
در این نوع از آبیاری آب توسط آبپاش ها به صورت قطرات ریز باران در آمده و در سطح زمین پخش می شوند و رطوبت مورد نیاز گیاه تامین می‌شود. روش های آبیاری بارانی بر اساس نوع حرکت بال آبیاری به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
۱- سیستم‌های آبیاری بارانی ثابت،
۲- سیستم‌های بارانی نیمه ثابت،
۳- آبیاری بارانی با جابجایی متناوب،
۴- آبیاری بارانی با جابجایی مداوم.
- مزایای آبیاری بارانی:
- امکان استفاده در زمین های پر شیب
- توزیع یکنواخت آب آبیاری در تمام نقاط مزرعه
- کمک به رشد بهتر گیاهان با لطیف کردن محیط اطراف گیاهان
- معایب آبیاری بارانی:
- سموم آفت کش و قارچ کش را از روی برگ ها می‌شوید
- تاثیر نامطلوب باد در توزیع یکنواخت آب در این نوع آبیاری
- هزینه سرمایه گذاری اولیه نسبتا زیاد
۲- آبیاری موضعی (قطره ای)
در این سیستم آبیاری قطره ای فقط یک نقطه یا مساحت بسیار محدودی از مزرعه آبیاری می شود. در آبیاری موضعی شبکه وسیعی از لوله های معمولاً باریک که آب تصفیه شده را به خاک نزدیک گیاه هدایت می کند و طی آن، آب با فشار کم از روزنه یا وسیله ای به نام گسیلنده از شبکه خارج و به صورت قطراتی در پای بوته ریخته می شود.
این سیستم در ابتدا برای وضعیتی مانند باغ های میوه که در آن فاصله درخت ها زیاد است طراحی شد. پس از اینکه آبیاری قطره ای موفقیت خود را در مورد درخت های میوه به اثبات رساند، در زراعت های ردیفی هم بکار گرفته شد. مهمترین تفاوت آبیاری قطره ای با سایر روش های آبیاری در این است که بین تبخیر-تعرق و مقدار آبی که به زمین داده می شود، در یک دوره ۲۴ الی ۷۲ ساعته توازن برقرار است. این امر باعث می شود تا با توجه به محدود بودن ظرفیت سیستم های قطره ای نیاز آبی گیاه در این دوره به دقت تخمین زده شود.
سیستم آبیاری ثقلی یا سطحی
آب از نهر آبیاری یا لوله دریچه‌دار در سطح خاک جریان یافته و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد. در این سیستم جریان آب در یک نقطه بلند وارد شده و به صورت عرضی مزرعه را می پوشاند. سرعت پیشروی آب بستگی به تفاوت دبی ورودی و نفوذ تجمعی دارد. عوامل دیگر دخیل در این مورد، شیب مزرعه و ناصافی سطح زمین است.
۱- آبیاری نواری
در این روش آب با فشار کم حدود یک اتمسفر پس از گذشتن از دستگاه کنترل مرکزی (در صورت نیاز توام با کود محلول) بوسیله لوله هایی که در سطح زمین پخش شده، پس از عبور از قطره چکان هایی که در محل های مناسب در مجاورت گیاه قرار داده شده اند، بصورت قطره قطره و بطور ممتد به اندازه نیاز گیاه به خاک داده می شود. سیستم آبیاری نواری برای آبیاری قطره ای کشت های متراکم و ردیفی نظیر انواع سبزیجات صیفی جات گیاهان ردیفی و…مانند هندوانه، گوجه فرنگی، پیاز، سیب زمینی و…استفاده می شود.
۲- آبیاری شیاری
آبیاری شیاری رایج ترین شیوه برای آبیـاری محـصولات زراعی ردیفی است. در این نوع آبیاری جویچه ها معمـولا به شکل V هستند. عرض آنها بین ۲۵ تا ۴۰ سانتیمتر و عمقشـان بـین ۱۵ تـا ۳۰سانتیمتر است. ولی این ارقام با توجه به مقـدار جریـان، نـوع خاک و نـوع محـصولات متغیـر اسـت. هـرچـه قـدر مقـدار جریان زیـاد باشـد، عـرض جویچـه نیـز بایـستی افـزایش یابـد.
وجه مشخص آبیاری شیاری نـسبت بـه دیگـر روش هـای آبیاری، انتقـال آب بـه سـمت انتهـای مزرعـه توسـط نهرهای کوچک و موازی صورت گرفتـه و گیاهـان معمـولا روی پشته ها کاشته می شـوند. در این روش تمـام سطح مزرعـه خـیس نمـی شـود. آب در بـین شـیارها حرکـت می کند و بر اسـاس خـواص کـاپیلاری بـه سـمت پـشته هـا و ریــشه گیــاه منتقــل مــی شــود. بنــابراین از آب بــه نحــو مطلوب تری استفاده می شود و بـا آب صرفه جویی شده می توان زمین های بیشتری را به زیر کشت برد.
۳- آبیاری کرتی
زارعین به تجربه دریافته اند که اگر مقدار جریان آب کم باشد، سیستم آبیاری کرتی مناسب ترین روش آبیاری زمین است. طراحی این سیستم بر اساس مقدار دبی جریان آب ورودی کرت، شماره منحنی نفوذ خاک و ابعاد زمین انجام می شود. روش آبیاری کرتی ساده ترین و ارزانترین روش آبیاری سطحی است که تقریبا برای همه نوع گیاهی قابل استفاده است.
در این روش، مزرعه تحـت آبیـاری بـه شـکل مربـع یـا مستطیل که طول و عـرض آن تفـاوت قابـل توجـه ای نداشته باشند، با استفاده از خاکریز هایی محـدود شـده. و آب وارد این کرت ها برای آبیاری گیاهان می شود. همچنین نیاز است تا مزرعه به کرت هایی به ابعـاد مشخص بوسیله خاکریز هایی به ارتفاع حـدود ۱۲ سـانتی متـر تقسیم بندی شده و شیب زمین کمتـر از ۰/۱ درصد باشد.
دیدگاهتان را بنویسید