آشنایی با انواع پوشش گلخانه ها

۱- شیشه

• هزینه اولیه آن نسبت به پلاستیک زیادتر است، اما عبور نور از آن مطلوب است (۹۰ درصد). چون فضای بین قطعات شیشه اجازه ورود هوا را به داخل گلخانه می‌دهد، اصطلاحا گفته می‌شود که شیشه نفس می‌کشد و باعث جلوگیری از رطوبت اضافی در گلخانه می‌شود.
• شیشه نه نور ماورای بنفش (۴۰۰-۲۰۰ نانومتر) را عبور می‌دهد نه نور مادون قرمز (۲۵۰۰-۷۰۰ نانومتر) را.
• شیشه حرارت را به سرعت از دست می‌دهد و هزینه متوسط گرم کردن گلخانه شیشه‌ای به دلیل مصرف سوخت زیاد، بیشتر از گلخانه‌های پلاستیکی است شیشه به راحتی توسط تگرگ می‌شکند.
• شیشه معمولی نور را به طور یکنواخت پخش نمی‌کند، اما شیشه مشجر (دارای سطح زمخت و ناهموار) نور را به صورت یکنواخت در تمام فضای گلخانه پخش می‌کند و باعث رشد یکنواخت گیاهان می‌شود. به دلیل تلفات زیاد در حین جابجایی، این نوع شیشه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شیشه در اندازه‌ها و وزن‌های مختلف ساخته می‌شود:

انواع مرسوم شیشه شامل درجه یک، درجه دو، صفحه سنگین (Heavy Sheet)، صفحه براق شده (Polished Plate) (که صفحه کریستال هم نامیده می‌شود) و صفحه سنگین (Heavy Plate) هستند. جهت پوشش گلخانه شیشه درجه دو با کیفیت AA،A  یا B مورد استفاده قرار می‌گیرند. شیشه AA و A نسبت به B کیفیت بهتری دارند، اما خیلی گران هستند.

شیشه درجه B از نظر عبور نور قابل قبول است و زیاد گران نیست. شیشه دو جداره (Thermopane Glass) دارای دو لایه شیشه است که با لایه‌ای از هوا از هم جدا شده است. ضخامت هوا بین دو لایه شیشه ۱/۲ – ۰/۶ سانتی‌متر است. نصب شیشه مشکل‌تر از سایر پوشش‌هاست، چون در مقابل ضربات احتمالی مقاوم نیست بهتر است قطعات شیشه کوچک‌تر در نظر گرفته شوند. شکاف‌های بین آنها باید کاملا مسدود شوند تا از نفوذ سرما و آب به داخل گلخانه جلوگیری و هزینه گرم کردن کاهش یابد.

۲- پلاستیک

به طور کلی در تمام دنیا پوشش‌های مورد استفاده جهت ساخت گلخانه نایلون‌هایی هستند که از مواد پلیمری (Low Density Polyethylene) LDPE ساخته می‌شوند. انواع پلاستیک عبارتند از:

الف- پلاستیک نرم (ترموپلاست)

پلاستیک نرم در برابر حرارت به شکل دلخواه در می‌آید و شامل پلی‌اتیلن، پلی وینیل کلراید، پلی‌استر، پلی وینیل فلوراید و تنیت ( Tenite) می‌باشد.

ب- پلاستیک سخت (دوروپلاست)

پلاستیک سخت در برابر حرارت مقاوم است و شامل فیبر شیشه یا فایبرگلاس و اکریلیک می‌باشد.

۳- پلی‌اتیلن معمولی

ویژگی‌ها:

۱ – میزان عبور نور از آن ۹۰- ۸۸ درصد است که در مقایسه با شیشه، کمتر است.

۲- نور ماورای بنفش را از خود عبور می‌دهد. این اشعه به ویژه در فصل تابستان باعث از بین رفتن پلاستیک و یک بار مصرف شدن آن می‌شود. همچنین باعث شکنندگی و تیرگی و در نهایت پارگی پلاستیک می‌شود. ماده جاذب اشعه ماورای بنفش باعث افزایش عمر پلاستیک می‌گردد (۴-۳ سال).

۳- در برابر اشعه مادون قرمز مانع ضعیفی است و بیش از ۵۰ درصد آن را از خود عبور می‌دهد. به کار بردن مواد نگهدارنده اشعه مادون قرمز ( FR یا IR ) در ساخت پلی‌اتیلن باعث نگهداری حدود نصف گرمای تابشی می‌شود. در شب‌های صاف و سرد این نوع پلاستیک‌ها باعث نگهداری ۲۵ درصد گرمای تابشی می‌شوند و در شب‌های ابری این رقم به ۱۵ درصد می‌رسد.

۴- پلی‌اتیلن نسبت به شیشه حرارت بیشتری را به داخل گلخانه منتقل می‌کند.

۵- هزینه اولیه آن کمتر از شیشه و قابل استفاده در اسکلت‌های موقت و دایمی است.

فروش ویژه به مدت محدود

فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا

همین الآن خرید کنید

۶- در مقایسه با شیشه (۶۰-۴۰ سال) عمر کوتاهی دارد. عمر ورقه نازک پلی‌اتیلن با بالاترین کیفیت، مقاوم به نور ماورای بنفش و ضخامت ۱۵/۰میلی متر، چهار سال است.

۷- رطوبت داخل گلخانه با پوشش پلاستیک زیاد و میزان اکسیژن و دی‌اکسیدکربن آن کمتر از گلخانه شیشه‌ای است. برخورد هوای گرم و مرطوب داخل گلخانه با پلی‌اتیلن سرد باعث تبدیل بخار آب روی سطح پلی‌اتیلن به قطرات آب می‌شود (میعان).

۴- پلی‌وینیل فلوراید (PVF)

پلی‌وینیل فلوراید به دلیل عمر زیاد، به عنوان پوشش یا روکش محافظ روی صفحات فیبر شیشه به کار می‌رود. طول عمر آن ۱۰ سال یا بیشتر، گران‌تر از پلی‌اتیلن و مقاوم به ساییدگی و طوفان است. دماهای زیر صفر تا ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد بالای صفر را تحمل می‌کند. اشعه ماورای بنفش را عبور نمی‌دهد در نتیجه عمر آن بیشتر است.

تدلار (Tedlar) یک نوع پلی‌وینیل فلوراید مشهور است. عمر آن حدود ۸ سال است که ۳-۲ سال بیشتر از پلی‌اتیلن با مواد نگهدارنده اشعه ماورای بنفش و ۲ سال بیشتر از پلی‌وینیل کلراید می‌باشد. انتقال نور از ورقه پلی‌وینیل فلوراید ۴ میلی (۱/ ۰ میلی متر) ۹۲ درصد است که بیشتر از شیشه (۹۰ درصد) است. مقاومت کششی پلی‌وینیل فلوراید با ضخامت ۱/ ۰ میلی‌متر چهار برابر پلی‌اتیلن با ضخامت ۰/۱۵ میلی‌متر است.

۵- فیبر شیشه یا فایبرگلاس مقاوم(Fiberglass Reinforced Plastic) FRP

ویژگی‌ها:

• صفحات محکم صاف یا موجدار با صمغ پلی‌استر است (انواع کنگره دار ۴۰ – ۳۰ درصد بیشتر از انواع صاف گرما نیاز دارد).
• ۱۰ – ۲۰ سال دوام دارد.
• سبک است و هر متر مربع آن ۵۰۰-۴۰۰ گرم وزن دارد (انواع با ضخامت ۰/۰۹۶ سانتی‌متر یا بیشتر مناسب گلخانه است).
•  ۸۰ – ۹۰ درصد شیشه نور را عبور می‌دهد. با کهنه شدن زرد شده و میزان عبور نور کاهش می‌یابد (در اثر شستشوهای مکرر و شرایط آب و هوایی فیبرهای آن ظاهر و از شفافیت آن کاسته می‌شود.
• آتشگیر است.
• گران‌تر از پلی‌اتیلن و ارزان‌تر از شیشه است.
• آسان‌تر از شیشه خنک می‌شود.
• رنگ‌های مختلف دارد، ولی تنها رنگ روشن مناسب پوشش گلخانه است.

۶- مواد پوشش دهنده سخت

الف- آکریلیک  (Acrilic, Plexiglass, Lucite, Exolite Polymethyl or PMMA)

ویژگی‌ها:

1.  مقاومت آن به شرایط آب و هوایی بیشتر از شیشه است.
2.  با کهنه شدن زرد نمی شود.
3.  ۹۲ – ۹۰ درصد نور را عبور می دهد.
4. حفظ دمای آن ۲ برابر شیشه است ( اشعه مادون قرمز بیشتری نسبت به PVC از خود عبور می‌دهد).
5. مقاوم به فشار، اما شکننده است.
6. گران تر از فیبر شیشه است.
7. انواع دو لایه عایق خوبی ایجاد می کند (مشکل تراکم رطوبت و ایجاد قطرات آب را ندارد).
8. قابل اشتعال است (همانند فیبر شیشه).
9. در اثر مواجه شدن با گرمای خورشید قابلیت انبساط آن بیشتر از PVC است، در نتیجه باید صفحات آن طوری نصب شوند تا در اثر تغییرات دما، کمینه نرم شدن را داشته باشند.

ب- پلی‌کربنات (Polygal, Lexan, Cyroflex, Dynaglas)

ویژگی‌ها:

1.  از نظر حفظ گرما مانند آکریلیک است.
2.  ۹۰ درصد نور را عبور می‌دهد.
3.  تحمل فشار آن ۲۰۰ برابر شیشه است.
4.  مقاومت گرمایی و الکتریکی آن بالا است.
5.  در برابر اسیدهای معدنی و آلی رقیق، عوامل اکساینده و کاهنده، نمک‌های اسیدی و خنثی، روغن‌ها، چربی‌ها، الکل‌ها و هیدروکربن‌های الیفاتیک و حلقوی شوینده مقاوم است.
6.  دارای مقاومت ضربه ای عالی در محدوده دمایی ۴۰- تا ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
7.  وزن آن یک ششم شیشه است.
8.  چکه کردن آب در اثر تراکم رطوبت آن کم است.
9.  قابل بریدن، اره کردن، سوراخ کردن و میخکاری است.
10.  دارای ماده نگهدارنده اشعه ماورای بنفش و دوام آن زیاد است (برخی انواع تا ۱۰ سال دوام دارد)، اما با افزایش سن زرد رنگ می‌شود.
11.  مقاوم به آتش است.
12.  انواع دولایه عایق خوبی است و در مقایسه با شیشه تک لایه باعث ۵۰ درصد کاهش اتلاف گرما می‌شود.

پ- کاورپک (Cover Pack)

در ایران به صورت طاقه تولید می‌شود و توسط اتحادیه گل و گیاه تهران مورد استفاده قرار گرفته است.

ویژگی‌ها:

1.  دو جداره است.
2.  دارای عرض قابل تنظیم از ۷۰ سانتی‌متر تا ۲ متر می‌باشد.
3.  دارای قابلیت جوش حرارتی می‌باشد.
4.  دارای ۴ درصد ماده ضد اشعه ماورای بنفش است.
5.  رطوبت را نگه می‌دارد.
6.  دارای قابلیت ضربه‌پذیری است.
7.  ضد قارچ است.
8.  دارای تضمین عمر مفید تا ۵ سال می‌باشد.
9.  دارای تنوع رنگ است.
10. قابلیت تولید از ۲ تا ۱۰ میلی‌متر می‌باشد.
11. از کاورپک در بسته بندی، عایق رطوبتی، حرارتی و ساخت جعبه گل کاری استفاده می‌شود.

منابع:

۱- کتاب مدیریت گلخانه (جلد اول)، انتشارت سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران.

۲- کتاب مدیریت گلخانه، تکنولوژی تولید محصولات گلخانه ای، انتشارات سلسبیل.

رسول رحیم پور