گلرنگ در گستره وسیعی از شرایط اقلیمی مانند مناطق کوهستانی کشور افغانستان تا جلگه های گنگ و رودخانه نیل در مصر رشد می کند. این گیاه اگرچه اساسا محصول خاص نواحی گرم می باشد، اما با انتخاب و اصلاح نژاد امکان گسترش آن در نواحی مختلف جغرافیایی میسر گردیده است.
نیاز فتوپریودی و دوره رشد گلرنگ:
این گیاه به طور ژنتیکی روز بلند می باشد اما ارقام اصلاح شده آن نسبت به طول روز بی تفاوت می باشند و به نظر می رسد اهمیت حرارت در گلدهی این گیاه بیشتر از طول روز باشد.
دوره رشد این گیاه حدود ۱۳۰ تا ۱۸۰ روز می باشد که در ارقام پاییز طولانی تر و در ارقام بهاره کوتاه تر خواهد بود.
درجه حرارت مورد نیاز رشد گلرنگ:
حداقل درجه حرارت برای جوانه زنی بذور گیاه حدود ۴/۵ تا ۵ درجه سانتی گراد می باشد اما دمای مطلوب برای جوانه زنی بذور بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است. مشاهده شده است که درجه حرارت های روزانه رشد (GDD) حداقل برابر ۲۰۰۰ برای تولید موفقیت آمیز گلرنگ ضروری است.
گلرنگ گیاهی مقاوم به سرما است که در هنگام رفتن از مرحله رویش به زایش حساس به سرما می شود. این گیاه به گرما هم مقاوم بوده و در صورت رطوبت کافی تحمل دمای ۴۰ درجه سانتی گراد را دارد. اما به طور کلی بیشترین عملکرد در سال هایی بدست می آید که درجه حرارت متوسط بوده و در حدود ۲۴ تا ۳۲ درجه سانتی گراد باشد.
-
اثر افزایش درجه حرارت بر عملکرد گلرنگ:
بالابودن درجه حرارت و رطوبت نسبی محیط در طی دوره تشکیل طبق باعث کاهش عملکرد خواهد گردید. درجه حرارت بالا همچنین باعث کاهش تعداد دانه در طبق و تولید دانه های کوچک تر می شود. قابل توجه اینکه حساسیت طبق های ثانویه و ثالثیه نسبت به تنش گرما بیش از طبق های اولیه می باشد.
راندمان مصرف آب گلرنگ:
گلرنگ زراعی نسبت به تنش خشکی مقاوم است و در مناطقی با میزان بارندگی سالانه برابر ۶۰۰-۳۰۰ میلی متر رشد مناسبی دارد. این گیاه توانایی تحمل شرایط غرقابی خاک را نداشته و بنابراین نیازمند زهکشی کامل خاک می باشد.
گلرنگ دارای ریشه های عمیق و توسعه یافته ای است که توان جذب آب این گیاه را بیشتر از گندم و جو می نماید، اما راندمان مصرف آب آن از گندم و جو کمتر می باشد.
خاک مناسب کشت گلرنگ:
این گیاه خاک های عمیق با بافت متوسط و نفوذپذیر با pH خنثی را می پسندد و گیاهی مقاوم به شوری محسوب می گردد.
تحقیقات انجام شده نشان می دهد در شرایطی که EC خاک ۷ دسی زیمنس بر متر بوده این گیاه با کاهش ۱۰ درصد عملکرد دانه شوری را تحمل نموده است.
گلرنگ در مرحله گیاهچه ای کاملا به شوری حساس است و سطوح بالای نمک در خاک تعداد طبق ها و تعداد بذر در هر طبق را کاهش می دهد. در این شرایط بر اثر افزایش درصد پوست دانه میزان پروتئین دانه کاهش خواهد یافت. مطالعات نشان داده ترکیب روغن دانه گلرنگ تحت تأثیر شوری قرار نمی گیرد.
گلرنگ خصوصا از دوران گلدهی به بعد به افزایش رطوبت نسبی هوا حساس بوده و این شرایط در صورت توأم شدن با هوای گرم باعث افزایش بیماری های ویژه این گیاه می شوند بنابراین گیاهی مناسب کاشت در نواحی ساحلی دریای خزر نمی باشد.
منبع: کتاب زراعت گیاهان صنعتی وعلوفه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
دیدگاهتان را بنویسید