۱- لامپ حاوی رشته ملتهب تنگستن (Incandescant)
نور این لامپ‌ها متمرکز است. این لامپ‌ها به راحتی نصب می‌شوند، اما مقدار زیادی سیم لازم دارند. در این لامپ‌ها حرارت تولیدی زیاد و کیفیت نور پایین است. راندمان تبدیل انرژی الکتریکی به نورانی ۷ درصد است. دارای مقدار زیادی نور مادون قرمز و نسبت نور قرمز به مادون قرمز کم است. بخش بیشتر انرژی به گرما تبدیل می‌شود. این لامپ‌ها بیشتر جهت کنترل واکنش‌های فتوپریودی و در افزایش طول روز و شب شکنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. عمر این لامپ‌ها تحت تاثیر تعداد دفعات روشن و خاموش شدن قرار نمی‌گیرد. عمر این لامپ‌ها کوتاه بوده و حدود ۱۰۰۰ ساعت می‌باشد.
۲- لامپ فلورسنت
بازده این لامپ‌ها بیشتر از لامپ‌های تنگستن و شدت نور آنها کم است. مقدار حرارت تولید شده کمتر از لامپ تنگستن است. فاقد اشعه مادون قرمز، اما دارای مقدار کمی اشعه ماورای بنفش می‌باشد. برای اتاق‌های رشد واکنش‌های فوتوپریودی (شب شکنی) مناسب است. لامپ‌های فلورسنت برای شب شکنی بهتر از لامپ‌های تنگستن و این لامپ نیز بهتر از لامپ‌های دارای شدت بالا (HID) است. طول عمر آن بیشتر از لامپ تنگستن است. نصب آن مشکل‌تر از لامپ تنگستن می‌باشد. عیب این لامپ‌ها ولتاژ پایین است و لازم است تعداد زیادی لامپ مورد استفاده قرار گیرد.
-
لامپ‌های سفید سرد و مهتابی‌های گرم:
در بین لامپ‌های فلورسنت لامپ‌های سفید سرد و مهتابی‌های گرم بازده خوبی‌دارند و مهم‌ترین و معمولی‌ترین لامپ فلورسنت برای فتوسنتز و رشد و نمو گیاه هستند. نور این لامپ‌ها نزدیک نور آبی است. نور آبی برای فتوسنتز و جلوگیری از رشد طولی ساقه مهم است. همچنین باعث سبز شدن دانه نهال در حال جوانه‌زنی می‌شود و در شدت بسیار کم موثر است.
این لامپ‌ها را می‌توان به صورت تکی، دوتایی، سه تایی و چهارتایی همراه یا بدون سرپوش منعکس کننده نور مورد استفاده قرار داد. پخش یکنواخت نور بستگی به فاصله لامپ‌ها از یکدیگر دارد. چنانچه این لامپ‌ها به فاصله درست مساوی یا کمی بیشتر از فاصله آنها از گیاهان قرار گیرند، نور یکنواخت و مناسبی ایجاد خواهند نمود. از معایب لامپ‌های فلورسنت کاهش نور آنها با افزایش سن آنها است، که می‌توان فاصله گیاه از لامپ را کمتر کرده یا آنها را تعویض نمود.
۳- لامپ‌های با شدت نور زیاد (High Intensity Discharge= HID)
این لامپ از نوع لامپ‌های دارای نور با تخلیه الکتریکی با شدت بالا می‌باشند. این لامپ‌ها دارای انواع جیوه‌ای، سدیمی و … می‌باشند که از شدت نور زیادی برخوردار هستند. هزینه آنها زیاد و عمرشان طولانی بوده و چنانچه در یک ترکیب صحیح به کار روند کیفیت مطلوب خواهند داشت. بازده انرژی این لامپ‌ها خیلی بیشتر از دو نوع قبلی است. این لامپ‌ها حرارت زیادی تولید می‌کنند، بنابراین لازم است فاصله آنها با گیاهان طوری تنظیم گردد تا علاوه بر پخش یکنواخت نور، حرارت آنها برای گیاهان مضر نباشد.
۴- لامپ متال هالید
این لامپ‌ها برای افزایش نور مورد نیاز فتوسنتز بهترین گزینه هستند. این لامپ بیشتر نور آبی تولید می‌کند. بازده این لامپ‌ها بیشتر از لامپ‌های تنگستن است، عمر آنها متوسط و سایه کمی ایجاد می‌کنند. از معایب این لامپ‌ها کاهش شدت نور با گذشت زمان، هزینه نصب زیاد و کاهش عمر لامپ با افزایش تعداد دفعات روشن و خاموش شدن لامپ است. طیف نوری لامپ متال‌هالید و طیف مناسب واکنش‌های گیاه مقایسه شده است.
۵- لامپ‌های سدیمی فشار پایین
این لامپ‌ها ارزان و دارای طیف نوری باریکی در محدوده طول موج ۵۸۹ نانومتر هستند و برای گیاه مناسب نیستند.
۶- لامپ‌های سدیمی فشار بالا
این لامپ‌ها ارزان و کاربرد آنها ساده است. راندمان تبدیل انرژی الکتریکی به نورانی آن حدود ۲۵ درصد می‌باشد. بیشینه طیف جذبی آن حدود ۵۸۹ نانومتر است، اما دارای طیف گسترده‌ای بوده و دارای مقدار بسیار کمی اشعه مادون قرمز می‌باشد. رنگ نور این لامپ‌ها زرد است و با قدرت های ۲۵۰، ۴۰۰ و ۱۰۰۰ وات وجود دارد. چون مقرون به صرفه است در سطح وسیع استفاده می‌شود. طول عمر این لامپ‌ها زیاد و سایه‌اندازی آنها کم است. هزینه نصب این لامپ‌ها زیاد و طول عمر آن بستگی به تعداد دفعات روشن و خاموش شدن دارد. در شرایط عادی طول عمر آن ۱۹۰۰۰ ساعت است.
در هلند از لامپ‌های سدیمی با فشار بالا استفاده می‌شود که شدت نور ۱۰۰۰۰-۵۰۰۰ لوکس تولید می‌کنند. معمولا به ازای هر ۱۰ متر مربع یک لامپ ۶۰۰ وات مورد استفاده قرار می‌گیرد، به عبارت دیگر برای هر متر مربع ۶۰ وات لازم است.
میانگین شدت نور مورد استفاده در گلخانه ۴۳۰۰ لوکس (۴۰۰ فوت کندل) می باشد. کاربرد لامپ‌های ۴۰۰ واتی به علت یکنواختی شدت نور برای گیاه بیشتر است. لامپ‌های ۱۰۰۰ واتی برای گلخانه‌های با ارتفاع زیاد به کار می‌روند. با در نظر گرفتن کلیه ویژگی‌ها، لامپ‌های سدیمی با فشار بالا جهت استفاده در گلخانه توصیه می‌شوند.
منابع:
۱- کتاب مدیریت گلخانه (جلد اول)، انتشارت سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران.
۲- کتاب مدیریت گلخانه، تکنولوژی تولید محصولات گلخانه ای، انتشارات سلسبیل.
دیدگاهتان را بنویسید