زمانی که گلخانه ساخته می‌شود سیستم‌های گرم کننده و خنک کننده به کار می‌افتد. در زمان اولین کشت، انتخاب محیط رشد ریشه (بستر کاشت) فرا می‌رسد. در ظاهر چنین امری کمی عجیب به نظر می‌رسد. موادی که برای بستر کاشت به کار می‌روند شامل :
- خاک زراعی
- شن
- پرلیت
- پلی‌استیرن
- انواع مختلف پیت
- راک وول
- خاک اره و غیره
این بسترهای کشت به صورت مخلوط‌های مختلفی توسط پرورش دهندگان مورد استفاده قرار می‌گیرند و به صورت تجاری فروخته می‌شوند و توسط مؤسسات تحقیقاتی پیشنهاد می‌شوند. بسیاری از آنها تاثیر خوبی دارند و بسیاری دیگر کارایی چندانی ندارند. تهیه این مخلوط‌ها برای هر گیاه به روش بخصوصی انجام می‌شود که اغلب منجر به تهیه محیطی نامناسب برای ریشه می‌شود، در تهیه این مخلوط‌ها باید صرفه اقتصادی را نیز در نظر گرفت. بنابراین باید اصول اساسی را در انتخاب، محیط ریشه بدانیم.
وظایف محیط ریشه
برای حمایت از رشد خوب گیاهان، محیط رشد ریشه باید چهار عمل را انجام دهد:
۱- مخزن مواد غذایی گیاهان باشد.
۲- آب را طوری نگهدارد که در دسترس گیاه باشد.
۳- در ضمن تبادل گازی را بین ریشه‌ها و اتمسفربالای محیط ریشه فراهم کند.
۴- محل استقرار گیاه باشد.
برخی مواد به تنهایی می‌توانند چهار هدف فوق را تامین کنند ولی نه به میزان مورد نیاز.
بستر شن
شن محل استقرار خوبی برای ریشه است و تبادل گازی را بخوبی انجام می‌دهد ولی ظرفیت تأمین مواد غذایی و آب کافی را ندارد. ذرات درشت شن، سطح کمتری در واحد حجم در مقایسه با ذرات ریزتر خاک و یا پیت ماس دارد. از آنجا که آب روی سطح ذرات می‌ماند، شن آب کمی را ذخیره می‌کند و ظرفیت نگهداری آب پایینی دارد. گیاهانی که در شن رشد می‌کنند باید در تابستان سه بار یا بیشتر در روز آبیاری شوند و چون اکثر مواد غذایی در محیط شنی در لایه‌های بسیار نازک آب نگهداری می‌شوند ذخیره غذایی کمی برای گیاه فراهم می‌آید.
بستر رس
ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی در رس بالاتر است و گیاه بخوبی در آن محکم می‌شود ولی ذرات کوچک خاک رس بسیار نزدیک یکدیگرند. لایه‌های آب ذرات مجاور هم تماس نزدیک دارند، از این رو فضای باز کمتری برای تبادل گاز باقی می‌گذارند. دی اکسیدکربنی که توسط ریشه‌ها و میکروارگانیسم‌ها تولید می‌شود، به خوبی از خاک رس خارج نمی‌شود. در تراکم بالای دی اکسیدکربن، تنفس محدود و رشد کاهش می‌یابد. اکسیژنی که برای فرآیند تنفس مورد نیاز است نیز نمی‌تواند به طور کافی در رس منتشر شود. بنابراین رس محیط نامناسبی برای رشد گیاهان است.
-
کشت هیدروپونیک:
گاه آب همچون محیط رشد ریشه بکار می‌رود و مواد غذایی را فراهم می‌کند ولی توانایی تبادل گاز و استقرار و نگهداری گیاه را ندارد. وقتی گیاهان در آب رشد می‌کنند، باید حباب های هوا را در آن وارد کرد و گیاهان را توسط چهارچوب‌های بخصوصی نگهداشت. این روش کشت هیدروپونیک نامیده می‌شود. بجز هیدروپونیک، محیط ریشه در گلخانه حاوی دو یا چند جزء (ماده تشکیل دهنده) است تا هر چهار عمل بالا بخوبی انجام شود.
منابع:
۱- کتاب مدیریت گلخانه (جلد اول)، انتشارت سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران.
۲- کتاب مدیریت گلخانه، تکنولوژی تولید محصولات گلخانه ای، انتشارات سلسبیل.
دیدگاهتان را بنویسید