۱- اندازه گیری مستقیم مقدار آب :
قدیمی ترین روش تعیین وضعیت آب گیاه محاسبه آن بر حسب درصد وزن تازه یا خشک است. برای محاسبه مقدار آب بر حسب وزن خشک معمولا موارد مورد استفاده را در حرارت ۸۵ درجه سانتی گراد در گرمخانه خشک می نمایند. زیرا درجات حرارت بالا گاهی اوقات باعث از بین رفتن مواد خشک می شوند.
این روش بخصوص در مورد برگ هایی که وزن خشک آنها در طی دوره حیات زیاد افزایش می یابد، رضایت بخش نمی باشد. مثلا وزن خشک برگ های گلابی از ماه اردیبهشت تا مرداد حدود ۲۵۰ درصد افزایش می یابد و موجب می شود که درصد مقدار آب نیز به همین نسبت تغییر کند. در صورتیکه مقدار مطلق آب هر برگ در اکثر دوره ها ثابت باقی می ماند.
-
معایب روش اندازه گیری بر اساس وزن خشک برگ:
فتوسنتز، تنفس و جابجا شدن مواد باعث تغییرات قابل سنجشی در مقدار اجسام حل شدنی برگ شده و باعث تغییرات روزانه وزن خشک برگ می گردند. سعی شده است بوسیله محلول رقیق اسید هیدروکلریک ترکیباتی را که به آسانی هیدرولیز میشوند خارج ساخته و با بجای گذاشتن جدار بی اثر سلول ها و دیگر مواد بی اثر این نوسانات را کاهش دهند. با این روش از تغییرات کوتاه مدت وزن خشک جلوگیری می شود، ولی نمی توان از تغییرات دراز مدت که در اثر افزایش مواد در جدار سلول حاصل می شود ممانعت آورد.
-
معایب اندازه گیری میزان آب گیاه بر اساس وزن تازه:
غالبأ مقدار آب بر حسب درصد وزن تازه بیان می شود. ولی به علت نوسانات زیاد مقدار آب این روش رضایت بخش نیست. از طرف دیگر دیده می شود وزن تازه نسبت به تغییرات کوچک مقدار آب حساس نیست. کاهش مقدار آب از ۸۵ به ۸۰ درصد وزن تازه نمایانگر تلفات ۲۵ گرم آب در هر ۱۰۰ گرم بافت برگ یعنی ۳۰ درصد مقدار آب اولیه می باشد. بر اساس وزن خشک کاهش مقدار آب از ۵۶۶ تا ۴۰۰ درصد شاخص دقیق تری است تا بیان آن بر اساس وزن تازه.
به علت اشکالاتی که در به کار گرفتن وزن خشک یا تازه دیده می شود، برخی از محققین مقدار آب برگ را برحسب درصد مقدار آب آماس ذکر نموده اند. اندازه گیری مقدار نسبی آب یا کمبود آب نیز می تواند در تعیین تغییرات مقدار آب روش مناسبی به شمار آید زیرا تغییرات وزن خشک موجب بروز اشتباهاتی در اندازه گیری نمی گردد. متاسفانه، یک مقدار معین کمبود آب با مقدار نسبی آب در برگهائی که از نظر سن، گونه، شرایط محیطی متفاوت می باشند تولید یک مقدار ثابت پتانسیل آب را نمی نمایند.
۲- اندازه گیری غیر مستقیم مقدار آب:
توسعه دستگاه به اصطلاح اندازه گیری بتا توانسته است روش مناسبی را در اندازه گیری غیر مستقیم تغییرات مقدار آب برگ فراهم سازد. منبعی از اشعه بتا در یک طرف برگ و گیرنده اشعه در طرف دیگر برگ قرار می گیرد. مقدار اشعه جذب شده توسط بافت برگ با تغییرات مقدار ماده در هر واحد سطح متغیر است. در یک زمان کوتاه تغییرات ماده (ضخامت برگ) بطور نزدیکی متناسب با تغییرات مقدار آب است. متاسفانه ضخامت برگ های مختلف متفاوت بوده و حتی در یک برگ نیز ضخامت از نقطه ای به نقطه دیگر متفاوت است. این تفاوت ها واسنجی دستگاه را مشکل می سازند.
تخمین های کمی تنش آب:
می توان از حالت ظاهری برگ هایی که با کاهش جزئی مقدار آب پژمرده می شوند، پیدایش تنش آب را بطور کمی تخمین زد. یک شاخص حساس بسته شدن بی موقع روزنه ها است. زیرا، حساسیت سلول های محافظ نسبت به تنش آب زیاد است. علاوه بر این، بسته شدن روزنه ها از این نظر مهم است که مقدار دی اکسید کرین مورد لزوم، فتوسنتز را نیز کاهش می دهد. روش های متنوع تعیین اندازه منافذ نیز وجود دارند. ساده ترین روش اندازه گیری آن در مزرعه یا پرومتر و به طریقه نفوذی است.
منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
دیدگاهتان را بنویسید