انواع مقاومت به قارچکش ها

انواع مقاومت به قارچکش ها

انواع مقاومت به قارچکش ها: مقاومت در مقابل قارچکش‌ها بر دو نوع است: ایجاد مقاومت تدریجی (shifting type) و بروز مقاومت کامل (disruptive). در مقاومت تدریجی حساسیت بیمارگر در مقابل ماده مؤثره قارچکش محدود است و در عمل جمعیت بیمارگر به حد رضایت بخش مبارزه می‌شود.

مقاومت کامل

در مقاومت کامل ماده مؤثره قارچکش نمیتواند بیمارگر را کنترل کند. مکانیزم‌های متفاوتی سبب ایجاد مقاومت می‌شوند. مهمترین آن جهش (mutation) در محل اثرگذاری است که قارچکش در محل جذب ضعیف عمل می‌کند و بی‌اثر است. بستگی به شدت جهش در ساختمان سه بعدی، اثر قارچکش کاهش یافته و یا کاملا به بی‌اثر می‌ماند.

این اتفاق می‌تواند در تمام قارچکش‌ها که نحوه چسبیدن (binding) بیمارگر شبیه هم باشد، پیش بیاید. اختلاف قارچکش‌ها در ترکیب ساختمانی ماده مؤثره و قدرت اثرگذاری واقعی آن‌ها (intrinsic) است. اگر موتاسیون تأثیر منفی در شایستگی بیمارگر نداشته باشد، جمعیت بیمارگر می‌تواند به سرعت تکثیر پیدا کند. مقاومت کامل براساس موتاسیون به وجود می‌آید، برای مثال قارچکش‌ها با ماده مؤثره استروبیل اورین (Strobilurin).

مقاومت تدریجی

مقاومت تدریجی براساس مکانیزم نامشخص (unspecific) یا مکانیزم ژن های مشابه در DNA (multigene) به وجود می آید. بعضی مواقع ممکن است هر دو مکانیزم فعال شوند. دلیل این مکانیزم نامشخص، تخلیه انرژی از قارچکش است که اصطلاحاً  ABC (ATP-Binding-Cassette) -Transporter نامیده می‌شود.

این مقاومت به علت مقدار کم تاکنون به طور محدود ارزشیابی شده است و اثر محدود آن در مبارزه با قارچ بی‌اهمیت می‌باشد. از مکانیزم‌های نامشخص دیگر متابولیزم یا سوخت و ساز ماده مؤثره قارچکش توسط آنزیم‌های قارچ است. این مکانیزم در قارچکش‌ها در مقایسه با حشره کش‌ها و علفکش‌ها بی‌اهمیت است چون مقاومت تقاطعی (cross resistance) در راستای مکانیزم‌های مؤثر وجود ندارد.

دکتر فاطمه سکه چی