بیماری خال سیاه در اطراف گنبد، خوزستان، خراسان، کرمان، اصفهان، فارس و سیستان و بلوچستان وجود دارد و میزان خسارت آن متغیر می باشد .
علایم و نشانه های بیماری
قارچ عامل بیماری خال سیاه به تمامی اندام های هوایی گیاه حمله می کند و پیکنیدیوم های آن روی برگ ها به صورت نقاط سیاه رنگ تشکیل می گردد. لکه های قهوه ای تیره که گاهی حالت صمغی دارند در ابتدا پراکنده بوده و بعد توسعه پیدا کرده و به هم متصل می شوند تا جایی که خطوط سیاهی روی برگ و غلاف تشکیل می دهند. بافت دور پیکنیدیوم ها نکروز شده و می میرند، برگها پیچیده شده و تمام خوشه گندم یا قسمتی از آن توسط پیکنیدیوم های قارچ که به رنگ قهوه ای تا سیاه روغنی و چسبناک هستند، پوشیده می شود.
اگر بیماری به گیاه جوان حمله کند پیچیدگی در برگها و خوشه ها ایجاد می شود و گاهی خوشه ها از غلاف برگ خارج نمی شوند(شکل ۱-۱). همراه این بیماری، خوشه صمغی و نماتود گال دانه گندم نیز دیده می شود و نماتود گال دانه در انتقال آن مؤثر است.
عامل بیماری
عامل بیماری خال سیاه Dilophospora alopecuri است که از قارچهای Coelomycetes یا پیکنیدیوم دار است. پیکنیدیوم های سیاه رنگ حاوی پیکنیدیوسپورهای بی رنگ، دوکی شکل یا استوانه ای، بدون دیواره یا دیواره دار هستند که در دو انتهای اسپورها، زوائد منشعبی به صورت تاژک یا شاخ گوزن دیده می شود. به نظر می رسد زوائد چسبنده شاخ گوزنی، کار اتصال پیکنیدیوسپورها را به کوتیکول نماتود جوان Anguina انجام می دهند (شکل۱-۱). گسترش بیماری به وسیله پیکنیدیوسپورهای روی سطح برگ، بقایای گیاهی و از طریق الودگی خاک صورت می گیرد.
عامل بیماری به صورت میسلیوم و پیکنیدیوم در بقایای گیاهی آلوده و یا به صورت اسپور در روی بذر بقاء پیدا می کند. آلودگی اولیه روی گیاهچهها به وسیله اسپورهای تولید شده در پیکنیدیوم ها انجام می شود که به وسیله هوا یا باران به گیاهچه در طی هوای مرطوب منتقل می شوند، آلودگی به وسیله اسپورهای ثانویه که توسط لارونماتود گال پاکه منتشر می شوند منجر به پیچیدگی می شود. قارچ روی بذر پیکنیدیوم تولید می کند و به داخل بذر نفوذ می کند. پیکنیدیوسپورها در سطح برگ زمستانگذرانی کرده و انتقال به وسیله زمستانگذرانی میسلیوم در داخل بذر و نفوذ در جنین صورت می گیرد.
شکل۱-۱ A- ناهنجاری های رشدی ساقه در اثر آلودگی به بیماری خال سیاه ، B- پیکنیدسپورهای Dilophoyor alopecunt با زوائد چسبنده شاخ گوزنی به کوتیکول نماتود جوان Anguina متصل می شود .
اگرآلودگی گیاهچه شدید باشد، گیاه جوان از بین می رود. در آلودگی بذر و گیاهچه نماتود گال دانه نقشی ندارد ولی در آلودگی خاک، نماتود گال دانه می تواند ناقل قارچ عامل خال سیاه باشد.
مدیریت بیماری
تناوب با سایر گیاهان (بیشتر غلات) غیر میزبان، در صورت امکان شلخم و به زیر خاک بردن بقایای گیاهی، ضدعفونی بذر با قارچکش های سیستمیک مانند ویتاواکس، کاشت بذور سالم و گواهی شده، بوجاری بذر) به منظور جداسازی بذور آلوده به نماتود نیز بیماری را کاهش می دهد.
منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده : دکتر بهرام شریف نبی
دیدگاهتان را بنویسید