تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و مقابله با آن

آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و مقابله با آن

  • در این بخش از دی مگ با آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و  مقابله با آن همراه باشید.آتش سوزی جنگل یک پدیده طبیعی است که از گذشته تا به امروز بر روی زمین حضور داشته است.آتش سوزی جنگل به میزان محدود موجب آزاد سازی عناصر غذایی حاصل از خاکستر  آتش سوزی­ ها و استقرار گیاهان نابالغ به جای گیاهان خشک در یک اکوسیستم می گردند.اما آتش سوزی به صورت کنترل نشده در کمترین  زمان ممکن است منجر به تخریب زیستگاه گردند و تاثیر مستقیمی بر کاهش تنوع ­زیستی، کیفیت خاک و بازسازی جنگل­ها  خواهند داشت.

    اشکال آتش سوزی

     آتش سوزی طبیعی  به طور کلی به سه شکل در طبیعت طبقه بندی می شوند:

    • آتش سوزی زیرزمینی(ground fire): این فرم از  از آتش­ سوزی­ به آرامی مواد آلی موجود ( ریشه گیاهان ، هوموس و تورب) در سطح زیرین  جنگل را می سوزاند و برای مدت طولانی می تواند این نوع آتش ­سوزی ادامه داشته باشد.تشخیص  و کنترل این شکل از آتش سوزی مشکل است.
    • آتش سوزی سطحی(Surface fire): در این شکل از آتش سوزی مواد آلی موجود در سطح زمین  از جمله درختچه­ ها با ارتفاع کم  ، گیاهان علفی  و مواد آلی غیر زنده مورد احتراق قرار می گیرند.
    • آتش سوری تاج پوششی(Crown fire): هنگام پیشرفت آتش ­سوزی سطحی و انتقال آتش سوزی از سطح زمین به تاج پوشش درختان صورت می گیرد. آتش سوزی تاج پوششی شدید ترین شکل از آتش سوزی جنگل است که با سرعت و شدت بالایی صورت می­گیرد و کنترل آن مشکل است.
      آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و  مقابله با آن_آتش سوزی زیرزمینی

      آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و مقابله با آن_آتش سوزی زیرزمینی

      آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و  مقابله با آن_آتش سوزی سطحی

      آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و مقابله با آن_آتش سوزی سطحی

      آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و  مقابله با آن_آتش سوزی تاج پوششی

      آتش سوزی جنگل و راهکارهای مدیریتی و مقابله با آن_آتش سوزی تاج پوششی

      رنگ دود آتش سوزی

      رنگ دود  آتش سوزی در طبیعت با توجه به میزان رطوبت موجود در گیاهان،میزان گیاهان در دسترس آتش سوزی و همچنین زمان وقوع آتش­ سوزی­ ها از سفید تا سیاه متغیر است. آتش ­سوزی­ های با حرارت بالاتر کربن بیشتری تولید می­کنند و به رنگ سیاه دیده می­شوند اما بیش­تر اوقات رنگ دود آتش­ سوزی­ ها سفید یا خاکستری است.به طور معمول در جوامع درختان سوزنی برگ(کاج،ارس،سرو)، درختانی نظیر اوکالیپتوس آتش سوزی با حرارت بالا ایجاد می شود.

    رنگ دود سیاه حاصل از آتش سوزی در تصویر نشان دهنده حرارت بالا آنش سوزی است.

    رنگ دود سیاه حاصل از آتش سوزی در تصویر نشان دهنده حرارت بالا آنش سوزی است.

    علت آتش سوزی جنگل

    تغییرات زمین شناسی،اقلیم ، هیدرولوژی ، همچنین عوامل اقتصادی _ اجتماعی و فرهنگی تعداد آتش­ سوزی­ ها و خسارات­های حاصل از آتش­ سوزی به میزان قابل توجه ای در سطح جهان افزایش داده است.به طور کلی سه عامل در وجود داشتن یا عدم وجود آتش سوزی در زیستگاه بسیار مهم است که عبارت اند از:

    • وضعیت فیزیکی محیط ( شیب ، جهت ، ارتفاع ، خاک و…)
    • شرایط آب­ و هوایی (  باد در کوتاه مدت و بلند مدت ، رطوبت ، بارندگی و اقلیم)
    • پوشش گیاهی ( ترکیب و ساختار پوشش گیاهی ، میزان پوشش گیاهی ، مواد آلی غیر زنده )

    فواید و مضرات آتش سوزی جنگل

    فواید آتش سوزی:

    • پیشگیری از آتش سوزهای فاجعه  بار
    • کنترل و تنظیم جمعیت آفات
    • افزایش گرده افشانی
    • تحریک بدز دهی بعضی گیاهان نظیر بلوط،کاج

    مضرات آتش سوزی جنگل:

    •   آتش سوزی های شدید می توانند منجر به تخریب زیستگاه گردند.
    •   آتش سوزی های گسترده و شدید می توانند سبب فرسایش خاک گردند.
    •  آتش سوزی ها می تواند اثر نا مطلوبی بر روی کیفیت آب داشته باشند.
    •   آتش سوزی های شدید می توانند سبب رانش زمین شوند.
    •   آتش سوزی های بزرگ می توانند اثر نامطلوبی بر تنوع زیستی و گونه های جانوری داشته باشند.
    •   آتش سوزی های بزرگ آسیب اقتصادی زیادی به علت آسیب درختان، گیاهان دارویی  و… ایجاد نمایند.

    راهکارهای مدیریتی و  مقابله با آتش سوزی

    مدیریت آتش سوزی جنگل  به طور معمول به سه شکل صورت می گیرد که عبارت اند از:

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید
    • رویکردهای مدیریتی در پیشگیری و کاهش آتش سوزی
    • رویکرد مدیریتی رایج در مهار آتش سوزی
    • رویکرد های مدیریتی بعد از وقوع آتش سوزی ها

    رویکردهای مدیریتی در پیشگیری و کاهش آتش سوزی

    تعدادی از این روش ها میتوان به تنک کردن، هرس کردن، سوزاندن بوته های خشک،استفاده از آتش ­سوزی های کنترل شده،استفاده از آتش شکن ها(Fire break) و کاهش گیاهان و مواد آلی مرده اشاره کرد. در مناطقی که ریسک بالای آتش سوزی دارند مانند حاشیه جاده ها ، اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی استفاده از این رویکردها اثر گذاری مطلوبی در کاهش ریسک آتش سوزی های بزرگ در جنگل خواهند داشت.کشور هایی که مستعد آتش سوزی هستند نظیر استرالیا ،یونان،آمریکا،هند به دلیل  خسارت­های جبران ناپذیر ناشی از آتش ­سوزی­  به رویکرد پیشگیری و کاهش آتش سوزی جنگل روی آورده اند.این روش ها از  روش مهار  آتش سوزی کم هزینه تر و کارآمدتر هستند اما  نیازمند مطالعه و ارزیابی از زیستگاه مورد نظر است.

    آتش سوزی کنترل شده   در فصول مرطوب توسط سازمان جنگلداری کشور آمریکا

    آتش سوزی کنترل شده در فصول مرطوب توسط سازمان جنگلداری کشور آمریکا

    مدیریت پوشش گیاهی در حاشیه جاده به منظور جلوگیری از سرایت آتش سوزی

    مدیریت پوشش گیاهی در حاشیه جاده به منظور جلوگیری از سرایت آتش سوزی

    رویکرد مدیریتی رایج در مهار آتش سوزی

    مهار و کنترل آتش ­سوزی در زمان وقوع  آتش سوزی صورت می گیرد این روش نیازمند هزینه و بودجه است .همچنین خطر خسارت های جانی نیز میتواند به همراه داشته باشد.

    مهار آتش­ سوزی به دو روش مستقیم و غیر مستفیم تقسیم می­شود:

    1. روش مستقیم : به طور معمول برای آتش ­سوزی­ های کوچک و با شدت کم مناسب است و برای آتش سوزی های بزرگ نیازمند تجهیزات پیشرفته اطفا حریق است.
    2. روش غیرمستقیم برای آتش­ سوزی­ هایی که از شدت و اثرگذاری بالایی برخوردار هستند و مهار به صورت مستقیم خطرناک است  که از جمله این روش ها به احداث  آتش بر ها (Fireline) اشاره کرد.
                                  احداث  آتش بر  برای جلوگیری ازسرایت بیشتر آتش سوزی همانطور که در تصویر مشاهده می شود

      احداث آتش بر برای جلوگیری ازسرایت بیشتر آتش سوزی همانطور که در تصویر مشاهده می شود

      رویکرد های مدیریتی بعد از وقوع آتش سوزی

      آتش سوزی های شدید می توانند باعث فرسایش شدید خاک و  تشکیل سیل و  کاهش کیفیت فیزیکی و شیمی خاک شوند.به همین منظور روش هایی نظیر استفاده از مالچ طبیعی همچون خرده چوب ها،کاه و یا احداث و استفاده از موانع و  حائل­هایی مانند کنده بزرگ درختان و تراس بندی در دامنه­ های شیب دار به منظور کاهش آسیب های بعد از آتش سوزی صورت می گیرد.این روش ها در جلوگیری از  اثرات منفی بعد از آتش سوزی ها اثر گذار است.

      در رویکرد مدیریتی مناسب برای آتش سوزی به هر سه رویکرد توجه می گردد تا ریسک آتش سوزی های بزرگ در زیستگاه کاهش یابد در غیر این صورت مدیریت آتش سوزی ناکارآمد خواهد بود.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *