تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳

پوسیدگی فوزاریومی بلال ذرت (Fusarium Ear Rot)

  • ازبیماری های مهم ذرت در اکثر مناطق مرطوب و نیمه مرطوب است که به نام های پوسیدگی فوزار یومی بلال ، پوسیدگی فوزاریومی دانه و پوسیدگی فوزاریومی ساقه و بالا شناخته می شود. در ایران در سال ۱۳۶۵ آلودگی شدید در مزارع ذرت گیلان، مازندران و گرگان مشاهده شده است. در اثر بروز این بیماری علاوه بر کاهش میزان محصول، کیفیت و ارزش غذایی  دانه های حاصله نیز کاهش می یابد . به نظر می رسد شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب برای رشد بیماری مناسب باشد.

    دانه های آلوده برای خوک و سایر حیوانات سمی هستند. بیماری سبب کاهش کمی و کیفی محصول شده و آلوده شدن به میکوتوکسین ها را نیز به همراه دارد. فومانیزین ها میکوتوکسین هایی هستند که عمدتا به وسیله گونه های فوزاریوم از جمله F.proliferratum  و F. verticillioides در ذرت و فرآورده های درست در مقادیری که سلامت انسان و دام را به خطر می اندازد، تولید می شوند.

    تاکنون حدود ۱۱ نوع فوما نیزین شناخته شده است . در آن میان فومانیزین B2، B1  در اغلب ذرت های آلوده به قارج بافت شده اند. فومانیزین ها سبب بروز سمیت های کبدی و کلیوی در حیوانات و التهاب مغز در اسب می شوند. فومانیزینB1 در انسان موجب سرطان مری می گردد. در ایران آلودگی ذرت به فومانیزین از ذرت های استان های گلستان، اصفهان و مازندران گزارش شده است. نمونه های آلوده ذرت استان اصفهان آلودگی کمتری را نسبت به ذرت های استان مازندران به فومانیزینB1 و B2 و B3 نشان داده اند. نمونه ها در تمام مراحل قبل از برداشت، زمان برداشت، پس از برداشت، خشک کردن، قبل از سیلو نمودن و بعد از سیلو به فومانیزین آلوده بوده اند.

    علایم بیماری

    اولین علایم بیماری به صورت پوشش صورتی رنگ روی خوشه ظاهر می شود. با پیشرفت بیماری و رشد قارچ این پوشش صورتی رنگ، حالت پنبه ای یا پودری شکل به خود می گیرد. رنگ دانه های آلوده از صورتی کمرنگ تا قرمز مایل به قهوه ای تغییر می کند (شکل ۱-۱).

    شکل۱-۱علایم پوسیدگی روی خوشه ذرت، B قرمز در مر ساقه در اثر آلودگی به قارچ Fusarium verticillioides

    عامل بیماری

    دو گونه غالب به عنوان عامل بیماری پوسیدگی بلال گزارش شده اند که Fusarium verticillioides (شکل ۱-۲) با فراوانی بیشتر          و F .verticillioides با فراوانی کمتر در ایران گزارش شده است.

    F . verticillioides اکثرا در اطراف سوراخ ها و زخم هایی که توسط حشرات و یا عوامل مکانیکی دیگر انجام شده است مستقر        می شود. از بذور آلوده نیز قارچ عامل بیماری جدا گردیده است. F. verticillioides و F. graminearum باعث پوسیدگی بلال، ساقه و سوختگی گیاهچه ها نیز می شوند که بر اساس نیاز دمایی و شرایط آب و هوایی به نظر می رسد   F .graminearum بیشتر در مناطق خنک و مرطوب شایع است و گونه F . verticillioides که به عنوان عامل پوسیدگی فوزاریومی دانه شناخته شده است در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب یا گرم و خشک شیوع دارد و خسارت آن روی دانه ها به صورت پراکنده در بلال ظاهر می شود .

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    شکل۱-۲ A – زنجیره میکرو کنیدیوم ها و B – ماکروتیدیوم های Fusarium verticillioides

    مدیریت بیماری

    استفاده از هیبریدهای مقاوم و برداشت زودرس از جمله روش های پیشنهادی برای کنترل این بیماری است. بهتر است برای انبار کردن، رطوبت خوشه زیر ۱۸./ و رطوبت علوفه زیر ۱۵٪ باشد که باعث جلوگیری از رشد بیشتر بیمارگر شود. اما این روش برای مدیریت بیماری در مزرعه مؤثر نیست. ارقام ذرت شیرین و پاپ کورن حساس تر می باشند و رقم کاملا مقاوم شناخته نشده است. آب و هوای خشک موقع پر کردن دانه ذرت و باران آخر فصل همراه با تولید فومانیزین است، بنا بر این آبیاری باید طوری انجام شود که ازتنش در طی دوره بحرانی گیاه کاسته و خطر آلودگی را کاهش دهد. با توجه به قدرت سرطان زایی این دسته از سموم و یافتن مقادیر بالایی از آلودگی خصوصا در استان مازندران، لزوم پایش مداوم ذرت تولیدی مناطق مختلف کشور و اتخاذ تدابیری برای کنترل و کاهش الودگی ضروری به نظر می رسد .

    منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران

    نویسنده: دکتر بهرام شریف نبی

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *