پروانه چوبخوار پسته و مبارزه با آن
-
نام علمی: Kermania pistaciella Amsel
در رابطه با پروانه چوبخوار پسته و راه های مبارزه با آن باید گفت که این حشره گونه جدیدیست که برای اولین بار در جهان، در سال ۱۳۴۴ توسط تقی زاده و جعفری پور خصوصیات مورفولوژی، بیولوژیک و سیستماتیک آن انتشار یافته ظاهرا غیر از ایران وجود آن در ترکیه نیز محقق گردیده است. در ایران این آفت تاکنون از خراسان، کرمان، اصفهان، یزد، استان مرکزی، زنجان و قزوین گزارش شده است و احتمال دارد که سطح انتشار وسیع تری داشته باشد.
مشخصات ظاهری پروانه چوبخوار پسته
- عرض بدن حشرات کامل با بال های باز بین ۱۲ تا ۱۳ میلیمتر است.
- رنگ بال های جلویی خاکستری تیره با یک لکه زرد در وسط و یک لکه کوچک به همین رنگ انتهای آنست. ریشک های بال ها، بلند، زبر و تیره هستند. بال های عقبی به رنگ خاکستری، متمایل به زرد روشن است در قاعده آن یک لکه بزرگ زرد دیده می شود.
- سر حشره دارای پولک های صاف و پالپ های کوتاه و آویزان می باشد.
- شاخک در این گونه نسبتا بلند است و وقتی که به سمت عقب برگشته باشد از طول بدن تجاوز می کند. بند اول شاخک Scap در قاعده بیضی شکل و در انتها باریک و بر روی هم شبیه کوزه آبخوری می باشد. تشخیص دقیق این گونه مقایسه با گونه های مشابه از روی رگبندی بال و شکل ژنیتالیا در افراد نر و ماده می باشد.
- لاروها بطول ۱۰ تا ۱۲ میلیمتر و برنگ خاکستری تیره هستند.
- مفصل اول سینه از سایر بندهای بدن عریض تر است و در طرفین آن دو لکه تیره رنگ مشاهده می شود.
- این لاروها برخلاف لاروهای جوان که بدون پا هستند دارای سه جفت پای سینه ای و پنج جفت پای دروغی می باشند.
- پیله در این حشرات هرمی شکل و خاکستری رنگ است و در روی آن خطوط تیره عرضی دیده می شود. قسمت جلویی پیله پهن و قسمت انتهایی باریک است.
مشخصات بیولوژی آفت
این حشره زمستان را بصورت لاروهای کامل در داخل شاخه های بسته بسر می برد. لاروها در اواخر بهمن و اوایل اسفند به محض اینکه حرارت محیط در روز به ۱۰ درجه سانتیگراد می رسد از داخل شاخه ها خارج می شوند و در روی شاخه ها و کنار جوانه ها به شفیره تبدیل می گردند. گاهی لاروها در سطح زمین و در زیر کلوخه ها تبدیل به شفیره می شوند.
-
دوره شفیرگی:
در آخر زمستان و اول بهار حدود ۲۵ تا ۳۰ روز است و اولین پروانه ها در اواخر اسفند و اوایل فروردین از پیله خارج می شوند.
-
دوره تخمریزی:
حشرات ماده پس از جفت گیری روی قسمت های انتهای خوشه ها و انتهای شاخه های جوان تخم ریزی می کنند. تخم ها بطور انفرادی و پراکنده گذاشته می شوند و در روی سرشاخه ها بیشتر در محل اتصال برگ به شاخه قرار دارند. هر حشره ماده حدود ۴۵ تا ۵۵ تخم می گذارد. دوره انکوباسیون تخم حدود ۲ تا ۳ روز است.
-
لارو آفت:
لاروها بمحض خارج شدن از تخم داخل بند خوشه ها و مغز چوب سرشاخه ها می شوند. در داخل بند خوشه بدلیل قطع آوندها و اختلال جریان شیره نباتی، میوه های قسمت بالاتر از محل نفوذ لارو خشک می شوند و می ریزند. در روی سرشاخه ها، لاروها اغلب از محل اتصال جوانه به شاخه وارد آن می شوند و بلافاصله ۵-۶ روز خود را به مغز چوب می رسانند.
در داخل یک خوشه به ندرت بیشتر از یک لارو دیده شده ولی در داخل شاخه های جوان گاهی ۲-۳ لارو نیز مشاهده گردیده است. لاروهای جوان بند خوشه ها و شاخه های چوبی نشده را ترجیح می دهند و به ندرت قادرند داخل شاخه های سال قبل بشوند. اما لاروهای سن ۳ به بعد که آرواره های قوی دارند. شاخه های سال قبل را ترجیح می دهند و در مغز شاخه ها مستقر می شوند. لاروها در اواسط زمستان دوباره خود را به زیر پوست می رسانند و با اولین فرصت برای شفیرگی از شاخه ها خارج می شوند. بدین ترتیب این حشره در سال فقط یک نسل تولید می کند.
کنترل بیولوژیک:
یک زنبور پارازیت از خانواده Braconidae شفیره های این آفت را مورد حمله قرار می دهد. بنابراین گزارش حدود ۲۷ درصد شفیره ها در اثر حمله این پارازیت از بین می روند. از ویژگی های این زنبور پارازیت اطلاع کافی در دست نیست.
نحوه خسارت آفت
خسارت این حشره مربوط به لاروهای آنست که با نفوذ در دم خوشه و دم میوه باعث ریزش میوه های پسته می گردد و نیز با ایجاد دالان در داخل سرشاخه های جوان پسته و تغذیه از استوانه مرکزی باعث خشکیدن سرشاخه ها می گردد. میزان خسارت این آفت روی میوه حدود ۵ تا ۸ درصد محصول در شرایط کرمان می باشد. بعلاوه با ایجاد دالان در داخل شاخه های جوان و خشک کردن سرشاخه ها مقدار زیادی از گل های سال بعد درختان پسته را نیز از بین می برند.
میزان آلودگی سرشاخه های پسته در کرمان ۶۰ تا ۹۰ درصد ذکر شده است. در اطراف قزوین و شهریار اگرچه میزان آلودگی به شدت کرمان نیست ولی خسارت این آفت در این مناطق نیز قابل توجه است. نمونه هایی که توسط دانشجویان از یزد به دانشکده کشاورزی آورده شده بود مؤید این حقیقت است که این آفت در اطراف یزد نیز شدت دارد.
راه های مبارزه با پروانه چوبخوار پسته و مدیریت کنترل آن
با توجه به اینکه اکثر لاروهای این آفت اوایل زمستان در انتهای سرشاخه ها مستقر می شوند هرس سرشاخه ها و سوزاندن آنها در زمستان می تواند از تراکم انبوهی این آفت بشدت بکاهد. مبارزه شیمیایی علیه پروانه سرشاخه خوار پسته باید در آخر زمستان مصادف با خروج لاروها از شاخه ها و قبل از شفیره شدن انجام پذیرد.
سمپاشی با گبوتکس روغنی (Gebutox oil) به نسبت ۲۵۰ گرم گبوتکس همراه با یک تا ۳ لیتر روغن زمستانه در ۱۰۰ لیتر آب نتایج بسیار خوبی می دهد. بجای گیوتکس می توان از سوپر اسید ۴۰٪، دیازینون ۶۰ به نسبت ۱۰۰ گرم و یا زولن یا تیودان به نسبت ۲۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب استفاده نمود.
منبع: کتاب آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر، ۱۳۹۳.
دیدگاهتان را بنویسید