بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
تاریخچه بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی و انتشار آن
بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی Tomato Bacterial Canker برای اولین بار در سال ۱۹۰۹ از گلخانه ای در میشیگان آمریکا تحت نام بیماری Grand rapids گزارش گردید و بعداً نام شانکر را برای آن انتخاب شد. باکتری عامل بیماری همراه بذر منتقل شده و در تمام کشورهایی که گوجه فرنگی کشت میشود و شرایط آب هوایی مناسب برای آلودگی به این بیماری وجود دارد شایع است.
این بیماری از کشورهای مختلف از جمله استرالیا، آفریقای جنوبی، کنیا، مراکش، روسیه، انگلستان، کانادا و آمریکا گزارش شده و به محصول گوجه فرنگی خسارت میزند در داخل کشور در استان آذربایجان غربی مشاهده شده است.
علایم بیماری
علایم بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی بر روی گیاه جوان به صورت افتادگی دمبرگها همانند کمبود آب دیده میشود. پژمردگی موقت و یا دائمی برگچه ها در قسمتهای انتهایی گیاه دیده میشود. علایم بعدی به صورت خطوط روشن که در محل اتصال دمبرگ به ساقه ظاهر میشود. با تیره شدن این خطوط بافتهای اپیدرم ممکن است شکاف برداشته و به صورت یک شکاف طولی در دمبرگ و یا رگبرگ اصلی به صورت شانکر یا خوره ظاهر شود. از این شکافها در هوای مرطوب ترشحات باکتری خارج میشود و سپس روی برگ و میوه منتشر شده و منبع آلودگی ثانویه مربوط به همین ترشحات است.
گیاه معمولاً کوتوله مانده و یا گاهی همزمان با آلودگی ممکن است مجدداً گیاه رشد طبیعی خود را بدست آورد. برگها ممکن است کوتوله و یا پژمرده شوند و و یا سالم به نظر برسند. علایم بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی روی مقطع طولی ساقه به رنگ کرمی، سفید، زرد و یا قهوه ای در امتداد آوند آبکش دیده میشوند. بافت آوندی تغییر رنگ یافته و در سطح بیرونی میوه علایم به صورت لکه های تاولی خارجی کوچک کم عمق آبگزیده و سفید رنگ معروف به لکه چشم کبوتری دیده میشوند.
به علت شباهت این لکه ها با چشم پرندگان این علایم به چشم پرندگان معروفند. باکتری به صورت سیستمیک گیاه اندامهای آن را آلوده میسازد. لکه ها یکی از علایم مشخصه بیماری است. این بیماری روی فلفل نیز علائم شانکر را نشان میدهد.
عامل بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
عامل بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی، باکتری Clavibacter (Corynebacterium) michiganensis (smith) Jensen است. باکتری غیر متحرک گرم مثبت و در محیط کشت تولید کپسول میکند. بر روی محیط کشت رشد آن آهسته بوده و تولید کلنی زرد، خردلی، صاف، براق و کروی میکند.
زیست شناسی و چرخه بیماری
باکتری عامل بیماری از فصلی به فصل دیگر درون جنین و یا روی بذر گوجه فرنگی باقیمانده و یا در بعضی از گیاهان چند ساله میزبان زندگی میکند. این باکتری میتواند از طریق بذر منتشر شود. چنانچه گیاهان سالمی از خاک بیرون آورده شوند و ریشه آنها به همراه ریش آلوده در آب قرار داده شوند، تماماً آلوده خواهند شد. باکتری در اثر کار با گیاهان بیمار و تماس با گیاهان سالم و همچنین در خلال بارندگی باکتری از طریق گیاهان آلوده به میوه و گیاه سالم انتشار می یابد. باکتری از راه روزنه ها کرک های و زخم روی میوه نفوذ کرده و موجب آلوده کردن گیاهان سالم میشود.
روش های کنترل بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
مطمئن ترین راه نفوذ باکتری، زخم است. در خزانه نیز هرس انتهایی گیاهان جوان بهترین راه نفوذ باکتری به داخل گیاه میزبان است. به نظر میرسد که باکتری بوسیله حشرات منتقل نمیشود. در مورد زنده ماندن باکتری و بقاء آن در خاک اختلاف نظر وجود دارد. بطوریکه مدت زمان پایداری باکتری را در خاک بعضی یکسال و برخی تا ۵ سال گزارش کرده اند. مناسبترین درجه حرارت برای توسعه بیماری ۲۸ درجه سانتی گراد و دمای کمینه بیماری ۳ درجه سانتیگراد و دمای بیشینه برای توسعه بیماری ۳۶ درجه سانتیگراد است. بیماری در خاکهای بسیار مرطوب و بسیار خشک کاهش می یابد.
منبع: کتاب بیماری های مهم صیفی، جالیز و سبزی در ایران، مصطفی درویش‌نیا، علی دهقانی. انتشارات سروا و تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی(تاک)، ۱۳۹۳.
دیدگاهتان را بنویسید