کشاورزی و امنیت غذایی
در چند دهه اخیر امنیت غذایی از مهمترین عوامل مؤثر بر عرصه سیاست جهانی بوده است. کشاورزی در کشورهای درحال توسعه از جمله ایران نقش عمده ای در شاخص های کلان اقتصادی نظیر تولید ناخالص داخلی اشتغال و صادرات ایفا می کند. علاوه براین، معیشت جمعیت روستایی کشور از فعالیت های این بخش تأمین می شود. توسعه کشاورزی و امنیت غذایی می تواند در بهبود شرایط زندگی و رفاه خانواده های روستایی کاهش یابد و تولید برای بازار و تأمین نیاز دیگر افراد جامعه مدنظر کشاورزان قرار می گیرد.
کشاورزی و امنیت غذایی
شیوه های بهینه تولید و بهره برداری کشاورزی، نقشی اساسی در تأمین غذای جامعه و خودکفایی اقتصادی دارد. هم اکنون محققان معتقدند که در بخش کشاورزی نوع واحدهای تولیدی از نظر حقوقی و اقتصادی اندازه واحد بهره برداری، نوع روش کشت، اهداف و برنامه های تولیدی باید در جهت جوابگویی به اهداف توسعه کشاورزی باشد. باید به تقویت بخش کشاورزی پرداخت و بقای آن را با حفظ چرخه های طبیعی و ویژگی های منحصر به فرد هر پدیده مانند کاشت درخت و تکثیر دام در شرایط دشوار تضمین کرد.
نظر FAO درباره امنیت غذایی
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) با ارج نهادن به نقش تنوع زیستی در تضمین دسترسی انسان ها به غذای کافی و مغذی برای بهره مندی از زندگی سالم موضوع تنوع زیستی برای امنیت غذایی را به مثابه شعار روز جهانی غذا انتخاب کرده است. تنوع فراوان گیاهان و جانوران بومی و اهلی اساس تنوع زیستی است. انسان فقط از ۱۴ گونه پرنده و پستاندار برای تأمین ۹۰ درصد از پروتئین حیوانی و از ۴ محصول گندم، ذرت، برنج و سیب زمینی برای تأمین نیمی از انرژی مورد نیاز خود از منبع گیاهی استفاده کرده است.
تنوع در کشاورزی و امنیت غذایی
با توجه به تعداد گونه ها، لازم است تنوع هریک از گونه ها را از طریق ژنتیکی نیز افزایش داد. کشاورزی پیشرفته، جامعه کشاورزی را به پذیرش ارقام پرمحصول و مرغوب گیاهی و دامی تشویق کرده است. ولی در صورت بی توجهی تولیدکنندگان مواد غذایی به موضوع تنوع در محصول، اصلاح گونه ها و افزایش آنها با توجه به ویژگی های خاص هرگونه امری بی معناست. نابودی ذخایر ژنتیکی، کارشناسان را نگران کرده است. گیاهان و جانوران بومی با برخورداری از ویژگی های طبیعی خود دارای قابلیت اصلاح و مقاومت در شرایط مختلف آب و هوایی اند. این ویژگی ها به دانشمندان فرصت می دهد تا بتوانند به افزایش بهره وری و کشف گونه های مقاوم تر بپردازند.
تنوع در کشاورزی و امنیت غذایی
کشت سنتی یا باغکشت ها
- باغکشت ها جزء مهمی از حفاظت تنوع زیستی اند
- دارای سطوح بالایی از تنوع هستند.
- بالا بودن سطح تنوع گونه ای از مشخصات مهم باغکشت هاست.
- باغکشت ها سامانه های سنتی کاربری زمین اند.
- در اطراف خانه ها واقع شدند.
- انواع مختلفی از گونه ها در باغ کشت می شوند.
- توسط افراد خانواده نگهداری می شوند.
- محصولات آن در درجه اول برای مصرف خود خانواده به کار می رود.
- پلی میان مؤلفه های زیستی و اجتماعی کشاورزی است.
کشت سنتی یا باغکشت ها
کشاورزان انواع گونه های مورد علاقه خود را در باغکشت ها کاشته اند و آن را به ذخیره گاهی از منابع بالقوه و بالفعل و جایگاهی برای گزینش و اهلی سازی گونه های گیاهی تبدیل کرده اند. غنا و پایداری باغکشت ها، آن را به محلی مناسب برای حفاظت از تنوع زیستی تبدیل کرده است و می تواند محل مناسبی نیز برای کسب درآمد بیشتر خانوار باشد. باغکشت ها، همچنین خود اتکایی غذایی بیشتری برای مردم مناطق مختلف به همراه دارد و می تواند نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی منطقه ایفا کند.
حفظ تنوع در باغکشت ها
گونه های بومی موجود در باغکشت ها می تواند هم عاملی در حفظ تنوع و هم عاملی بازدارنده در برابر فشارهای وارد بر گیاهان بومی یک منطقه باشد. فشارهایی که ممکن است بر اثر چیرگی سامانه های ناکارآمد کشاورزی در یک منطقه القا شده باشد. مانند فرسایش خاک یا قطع درختان در این شرایط باغکشت با حفظ گونه های بومی و تنوع زیستی می تواند تا حدودی از وقوع این تهدیدها جلوگیری کند.
به طورکلی کشاورزی در کشورهای درحال توسعه یکی از بخش های اصلی و حاکم بر اقتصاد جامعه و همچنین اشتغال به شمار می رود. موافقت نامه های بین المللی کشاورزی برای امنیت غذایی یک کشور بسیار مهم است. برخی بر این باورند که آزاد سازی تجارت می تواند امنیت غذایی یک کشور را از طریق کاهش سطح اشتغال در بخش کشاورزی کاهش دهد. نگرانی در مورد این قضیه باعث شد تا گروهی از اعضای سازمان تجارت IV جهانی مذاکراتی در مورد موافقت نامه های کشاورزی انجام بدهند و برای حفاظت از اشتغال، امنیت غذایی Food security ملی به کشورهای درحال توسعه اجازه ارزیابی مجدد و بالا بردن تعرفه محصولات کلیدی کشاورزی را بدهند.
باغکشت ها و افزایش امنیت غذایی
- جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ پیش بینی می شود به بیش از ۹ میلیارد نفر برسد.
- به افزایش تولید مواد غذایی و ذخایر مکمل نیاز است.
این سناریو در سراسر جهان، به ویژه کشورهای درحال توسعه که در آنها گرسنگی و کمبود مواد غذایی همه گیر و حادتر است و برای مقابله و پاسخگویی به تقاضای رو به رشد و همچنین برای جلوگیری از ناامنی غذایی و قحطی باید از راهکارهای مختلف استفاده کرد. اخیرا با تولید مواد غذایی محلی برای کاهش اثر نامطلوب حاصل از شوک های جهانی، مواد غذایی و نوسان های قیمت مواد غذایی افزایش یافته است. در نتیجه به باغکشت ها به مثابه راهبردی برای افزایش امنیت غذایی خانوار و تغذیه توجه بسیاری می شود. باغکشت بخشی جدایی ناپذیر از سیستم های تولید مواد غذایی محلی و چشم اندازهای کشاورزی کشورهای درحال توسعه در سراسر جهان است.
باغکشت ها و افزایش امنیت غذایی
- بسیاری از ترکیب ها و ساختار باغکشت ها، نتیجه پژوهش و تجارب کشورهای درحال توسعه آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین است.
- باغکشت ها با اثرهای مثبتشان راهبردی برای مقابله با ناامنی غذایی و سوء تغذیه اند.
- این سیستم ها مزایای ،دیگری مانند کسب درآمد و ایجاد فرصت های امرار معاش برای خانواده های کم درآمد و ارائه خدمات اکوسیستمی دارند.
منبع: کتاب باغکشت ها و تنوع زیستی کشاورزی
دیدگاهتان را بنویسید