از آفات مهم پسته در اغلب مناطق پسته خیز کشور می باشد و از نواحی قزوین، اطراف تهران، قم، کاشان، یزد، اردکان، کرمان، خراسان، دامغان و شهرستان های فارس گزارش شده است. بعلاوه این آفت در سایر کشورهای خاورمیانه که در آنها زراعت پسته متداول است شیوع دارد. علاوه بر پسته اهلی به پسته های وحشی، بنه و چاتلانقوش در جنگل ها خسارت می زند و در باغ های پسته خسارت این آفت به محصول تا ۹۸ درصد گزارش شده است.
مشخصات ظاهری آفت:
- حشره کامل زنجره کوچکی است که عرض بدن آن با بال های باز حدود ۳ میلیمتر است. رنگ آن زرد متمایل به سبز و گاهی قهوه ای کم رنگ است.
- در این گونه سر عریض ترین، قسمت بدن را تشکیل می دهد و شکل عمومی بدن از سطح پشتی مثلثی است.
- خرطوم چهار مفصلی، کوتاه و به زحمت به کوکسای پاهای عقبی می رسد.
- شاخک موئین، مفصل های اول و دوم آن به نحو بارزی از مفاصل بعدی بزرگتر است. شاخک ها در بین دو چشم و در شیار باریکی نزدیک به لبه پائینی چشم ها قرار گرفته است. در حشرات ماده آخرین مفصل شاخک، کشیده و نوک تیز است و در نرها نسبتا کوتاه و پهن و رنگ آن متمایل به بنفش است.
- پشت سینه اول (Pronotum) سبز رنگ و کم و بیش ذوذنقه ای است و نسبت به پشت سینه دوم (Mesonotum) برجستگی نشان می دهد. در لبه جلویی آن سه لکه تیره رنگ مشاهده می شود. این لکه ها در قاعده بهم متصل می باشند.
- سپرچه Scutellum مثلثی شکل و کاملا واضح است.
- پاها به رنگ زرد و ساق پاهای عقبی مجهز به چند ردیف خارهای درشت است.
- مفاصل شکم زرد رنگ و بوسیله نوارهای تیره از هم متمایز می باشند.
- بال های جلویی نیمه شفاف و نقاط سبز رنگی در سطح آن دیده می شود. بال های عقبی کاملا شفاف و رگبندی مشخص دارند. وقتی بال ها بسته است نوک بال ها از انتهای شکم تجاوز می کند.
مشخصات بیولوژی آفت:
زنجره پسته زمستان را بصورت جانوران کامل زیر پوستک ها و در شکاف تنه درختان مختلف و حتی در شکاف تیرهای چوبی و نظیر آنها بسر می برد. حشرات از اواخر زمستان بمحض گرم شدن هوا شروع به فعالیت می کنند و در روی جوانه ها که تازه متورم شده اند و یا در حال باز شدن هستند شروع به تغذیه می کنند. آثار تغذیه این حشرات روی جوانه ها بصورت قطرات کوچک شیره نباتی که از محل فرو کردن خرطوم آنها بیرون می زند مشخص می شود.
-
دوره تخم ریزی آفت:
حشرات کامل زنجره پسته دارای تحرک زیاد هستند و بسیار فعالند. این جانوران به سرعت روی شاخه ها حرکت نموده و از درختی به درخت دیگر پرواز می کنند. مصادف با باز شدن برگ ها شروع به تخمریزی می کنند، حشرات ماده به منظور تخم ریزی، دمبرگ، بند خوشه های گل دهنده، و دم گل ها را با تخمریز خود سوراخ می کنند و در هر سوراخ دو عدد تخم بطور مورب و نزدیک بهم قرار می دهند. محل تخمریزی در قسمت های مختلف گیاه بوسیله لکه های سیاه رنگ که نتیجه ترشحات بدن حشره و عکس العمل گیاه است مشخص می گردد. تخم ها کشیده و سفید رنگ است و تعداد آنها برای هر حشره ماده گاهی به ۱۰۰ عدد می رسد. دوره تخمریزی حدود ۱۵ تا ۲۵ روز طول می کشد.
-
دوره پوره گی آفت:
خروج پوره ها نیز تدریجی است و مقارن با ریختن گل ها آغاز می شود و تا اوایل تیرماه ادامه دارد. پوره ها به رنگ خاکستری متمایل به قهوه ای هستند و اغلب بطور مجتمع روی خوشه ها و برگ های جوان مشاهده می شوند. پوره ها خوشه ها را برای تغذیه ترجیح می دهند.دوره پورگی حدود ۳۰ تا ۴۰ روز طول می کشد و پوره ها پس از سه بار جلد عوض کردن کامل میشوند. زنجره پسته در سال فقط یک نسل دارد و پس از پایان دوران تغذیه در پائیز حدود آبان ماه به پناهگاه های زمستانه پناه میبرند.
نحوه خسارت:
فعالیت حشرات با ترشح فراوان عسلک همراه است که شاخه و برگ و حتی زمین سایه انداز درختان را خیس می کند. اتلاق کلمه شیره تر باین آفت از همین لحاظ است. در اثر تغذیه این آفت، میوه های تازه تشکیل شده به شدت می ریزند و روی خوشه ها میوهای باقی نمی ماند. در بعضی موارد فعالیت این حشره با سیاه شدن سطح برگ ها و خوشه ها که نتیجه رویش فوماژین است همراه می باشد
مدیریت کنترل:
دشمنان طبیعی و عوامل طبیعی کنترل کننده زنجره در خور بررسی های دقیق می باشد تا بتوان جمعیت آفت را در زیر سطخ زیان اقتصادی نگهداشت و در صورت ضرورت بهتر است، مبارزه شیمیایی علیه این آفت در آخر زمستان و مصادف با تورم جوانه های پسته انجام گیرد.
سمپاشی با محلول دو در هزار گبوتکس همراه با دو درصد روغن روی این آفت، پسیل پسته، شفیره پروانه سرشاخه خوار پسته و تخم های پروانه برگخوار .Thaumetopoea solitaria Fr نیز مفید واقع می شود. بجای گبوتکس می توان از تیودان ۳۵ درصد به نسبت ۲/۵ در هزار، زولن ۲ در هزار و یا سوپر اسید ۴۰٪ یک در هزار استفاده کرد. تأخیر در عملیات سمپاشی و انجام مبارزه در مرحله بعد از گل برای نجات محصول همان سال چنانکه باید نتیجه بخش نیست. این گونه ها از نظر اقتصادی عجالتا اهمیت ندارند.
منبع: کتاب آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر، ۱۳۹۳.
دیدگاهتان را بنویسید