باکتری ها
باکترى ها موجوداتى بسیار کوچک و میکروسکوپى اند و اغلب گندرو (ساپروفیت) هستند. از این نظر در تجزیه مواد آلى بى مصرف که به وسیله انسان، کارخانجات یا در اثر مرگ گیاهان و حیوانات صورت مى گیرد، مؤثر و براى طبیعت مفیدند. بعضى از باکترى ها بیمارى هایى در انسان و حیوانات پدید مى آورند. امروزه حدود صد و هشتاد گونه باکترى، که در گیاهان بیمارى زا هستند، شناسایى شده اند.
باکترى ها، از نظر ساختمان، بسیار ساده و معمولاً از یک سلول ساخته شده اند و به شکل هاى میله اى، کروى، بیضوى، مارپیچى، واوى یا رشته اى هستند. عده اى از باکترى ها داراى یک یا چندین عدد تاژک اند (Flagella) و به کمک آن ها مى توانند در محیط مایع حرکت کنند.
انواع تاژک در باکتری
اشکال باکتری ها
باکترى در حال تقسیم شدن و تبدیل آن به دو باکترى، کپسول دور باکترى در شکل، کاملاً مشخص است.
روش معمولى و متداول تکثیر در باکترى ها تقسیم ساده دوتایى است. این تقسیم با سرعت (هر ۲۰ دقیقه یک بار) انجام می گیرد و در شرایط مساعد، به ویژه گرما و رطوبت کافى، طى مدت کوتاهى تعداد بسیار زیادى باکترى ایجاد مى کند. تمام باکترهاى بیمارى زاى گیاهى، به غیر از یکى دو گونه، میله اى شکل و کوتاه اند و حدود ۵/۳ میکرون طول و ۱ میکرون قطر دارند. بیشتر آن ها را ماده لعابى و چسبناک به صورت یک پوشش احاطه کرده و ضخامت آن ممکن است کم یا زیاد باشد. به این پوشش کپسول مى گویند. اگر یک باکترى در سطح یا داخل ماده غذایى مثل محیط کشت قرار بگیرد در مدت کوتاهى توده قابل رؤیتى به نام کلنى تولید مى کند که شکل، اندازه، فرم حاشیه، ضخامت و رنگ آن ها در باکترى هاى مختلف با هم فرق دارد. باکترى هاى بیمارى زاى گیاهى، گاهى به صورت انگل در گیاه میزبان و گاهى به حالت گندرو، در خاک به سر مى برند. بنابراین آن ها انگل اختیارى هستند و مى توان آن ها را در محیط غذایى مصنوعى کشت داد.
باکترى ها به وسیله آب، باران، حشرات، سایر جانوران و انسان، از گیاهى به گیاه دیگر و نیز از روى اندام هاى آلوده به اندام هاى سالم منتقل مى گردند و از طریق زخم و یا منافذ طبیعى وارد گیاه مى شوند. باکترى ها گیاهان جوان و کم سن را آسان تر از گیاهان مسن مورد حمله قرار مى دهند و در آن ها علائمى چون کلروز، نکروز، پوسیدگى، شانکر و گال ایجاد مى کنند.
-
برخى از باکترى هاى بیمارى زاى گیاهى، عبارت اند از:
- باکترى عامل سوختگى آتشین گلابى
- باکترى عامل گال طوقه
- باکترى عامل بلایت باکتریایى لوبیا
- باکترى لکه زاویه اى برگ خیار
در این جا دو بیمارى باکتریایى گیاهى، براى نمونه توضیح داده مى شود
۱- آتشک گلابى
این بیمارى قرنطینه ای توسط باکترى میله اى شکلى موسوم به باکترى عامل سوختگى آتشین گلابى (Erwinia amylovora) ایجاد و از طریق نهالستان گسترش می یابد. این بیمارى اولین بیمارى باکتریایى است که در دنیا شناخته شده است و در کشور ما خسارت شدید آن مشاهده مى شود. اولین علائم بیمارى، پس از باز شدن گل ها و روى آن ها دیده مى شود، به صورتى که گل ها آب سوخته و سریعاً چروکیده مى شوند و به رنگ قهوه اى متمایل به سیاه در مى آیند. در اثر گسترش بیمارى رشد میوه به تأخیر مى افتد و بیمارى از طریق دُمگل به سمت شاخه هاى جوان گسترش مى یابد و از این طریق برگ ها نیز مبتلا مى شوند و به رنگ قهوه اى متمایل به سیاه درمى آیند و پس از آویزان شدن مى میرند. پوست شاخه ها نیز ابتدا حالت سوخته پیدا مى کند، سپس تیره رنگ مى شود، آنگاه به صورت فرو رفتگى خشک درمى آید.روى میوه،لکه هاى آب سوخته و سپس قهوه اى ایجاد مى شود و سپس میوه پلاسیده و خشک شده و سیاه مى گردد. ممکن است در شرایط مرطوب، قطراتى از مایع شیرى رنگ که چسبناک و محتوى باکترى اند در سطح نقاط آلوده دیده شوند.
باکترى هاى عامل بیمارى آتشک گلابى
علائم بیمارى آتشک گلابى
۲- لکه زاویه اى برگ خیار
عامل بیمارى لکه زاویه اى برگ خیار باکترى است. اولین علائم مى تواند روى برگ هاى کوچک به صورت لکه هاى زاویه دار، گرد، شفاف و آب سوخته ملاحظه شود. معمولاً این لکه ها روى برگ هاى مسن تر در بین رگبرگ ها محدود مى شوند و به صورت واضح زاویه دارند و در شرایط مرطوب به هم مى پیوندند و همه سطح برگ را مى پوشانند. اغلب، قطرات باکترى صبح زود از سطح زیرین لکه ها تراوش مى شود. بعد از یک هفته و زمانى که لکه ها به رنگ سفید، زرد یا قهوه اى خشک درمى آیند، بافت خشک مى شود و فرو مى ریزد. لکه هاى مشابه نیز روى میوه بروز مى نماید و میوه رسیده ممکن است از بوته بیفتد. این بیمارى باکتریایى مى تواند توسط باران، آب آبیارى، بذر آلوده یا حشرات به راحتى منتقل شود.
علائم بیمارى لکه زاویه اى برگ خیار
دیدگاهتان را بنویسید