انواع فرمولاسیون آفت کش ها
۱ – مایع غلیظ امولسیون شونده Emulsifiable Concentrate (EC)
بیشتر آفت کش ها بخصوص در ایران با این فرمولاسیون عرضه می شوند. امولسیون یک مایع غلیظ است که آن را با آب رقیق می کنند. این امولسیون در واقع یک محلول غلیظ روغنی، حاوی ماده مؤثر حشره کش است. که به سهولت با آب مخلوط می شود و بصورت ذرات روغنی حاوی ماده مؤثر و معلق در آب در می آید. علت شیری شدن محلول امولسیون، اندازه قطرات و پخش شدن آن در آب است. امولسیون اگر خوب تهیه شده باشد باید به مدت چند روز در آب معلق بماند.
در سال های اخیر به علت خطرات بهداشتی و زیست محیطی، تلاشی برای ساخت فرمولاسیون آب پایه که در آنها آب جایگزین حلال های خطرناکی نظیر زایلین شده، افزایش یافته است. فرمولاسیونهای سولوبلیزه (Solubilized) از آن جمله اند. در این فرمولاسیون ها، ماده مؤثر غیر محلول در آب، درون هسته های میسل حل می شوند و میسل ها می توانند در آب معلق بمانند. میکروامولسیون (Microemulsion) که اندازه قطرات آن بین محلول حقیقی و امولسیون است، یک نوع فرمولاسیون آب پایه است. میزان ماده مؤثر در فرمولاسیون های آب پایه، کمتر از ۳۰ درصد است.
بررسی ها نشان داده که نوع و نسبت ماده مؤثر، حلال، امولسیفایر (Emulsifier)، امولسیون کننده (ماده ای که به قطرات روغنی کمک می کند تا در آب معلق بماند) و نحوه فرمولاسیون در پایداری امولسیون در محلول آبی مؤثر است. این گونه امولسیون روغن در آب را امولسیون معمولی گویند. در مواردی برای جلوگیری از باد بردگی از امولسیون وارونه (Invert Emulsion) استفاده می شود. در این نوع امولسیون، آفت کش محلول در آب، قطرات درشت معلق در روغن تشکیل می دهد.
۲ – محلول قابل اختلاط با آب یا مایع (L) Liquid
این گونه محلول ها با آب مخلوط می شوند و ماده فعال در آب و یا الکل حل می شود. فرمولاسیون مایع شبیه امولسیون است، ولی در اثر اختلاط با آب امولسیون شیری رنگ نمی شود و این گونه امولسیون را Soluble Concentrate و یا Solution نیز می نامند.
۳ – محلول روغنی Oil solution
این فرمولاسیون شامل محلولی از ماده مؤثر در یک حلال روغنی مثل نفت بی بو است. محلول را می توان بوسیله پمپ دستی مستقیما روی محل تجمع آفت پاشید مثل امشی که سال ها شرکت نفت تهیه می کرد و این فرمولاسیون بیشتر مصارف خانگی دارد.
۴ – گرد Dust (D)
قدیمی ترین نوع فرمولاسیون است و در بیشتر موارد ماده مؤثر سمی را به یک ماده بی اثر مثل خاک رس یا گچ اضافه می کنند. بصورت گرد در می آورند و گرد پاشی باید در هوای آرام صورت گیرد.
۵ – پودر وتابل یا گرد خیس Wetting agent (WP)
پودر وتابل حاوی ماده مؤثر که با ماده خیس کننده همراه است و در آب ذرات آن به صورت معلق در می آید. برای تهیه آن به ماده مؤثر مواد بی اثر مثل خاک رس یا پودر تالک اضافه کرده و پس از افزایش ماده خیس کننده آنرا آسیاب می کنند. حالت تعلیق پودر وتابل در آب چندان پایدار نیست.
۶ – پودر قابل حل در آب Suspension concentrate (SP)
در این فرمولاسیون، ماده مؤثر بصورت پودر بسیار نرم با مقدار کمی ماده خیس کننده همراه است. این پودر به آسانی در آب حل می شود و یک محلول حقیقی زلال به وجود می آید و ذرات آن مانند پودر وتابل رسوب نمی کند.
۷ – سوسپانسیون وارونه Invert suspension
در این فرم آفت کش، ماده مؤثر در کپسول های هم اندازه که پوسته آنها بار مثبت دارد، محصور شده است. این فرمولاسیون ضمن جلوگیری از تبخیر ماده مؤثر، سبب می شود که قطرات بیشتری روی هدف قرار گرفته و پوشش بهتری ایجاد شود.
۸ – مایع غلیظ روان ریز Flowable concentrate- suspension concentrate (SC) (FL)
این فرمولاسیون غلیظ و کرم مانند است و ماده مؤثر در یک مایع بصورت معلق در آمده و هنگام مصرف با آب مخلوط می شود.
۹ – فرمولاسیون Ultra Low-Volume Concentrate (ULV)
در این فرمولاسیون ماده مؤثر مایع است و یا اگر جامد باشد در کمترین حجم از احلال حل شده و بدون رقیق کردن استفاده خواهد شد. برای سمپاشی جنگل ها و زمین های کشاورزی بکار می رود. همچنین مصارف بهداشتی نیز دارد و باید از سمپاش های مخصوص هوایی و یا زمینی که بتواند میزان محلول پاشی را بین ۰/۶ تا ۴/۷ لیتر در هکتار تنظیم کند استفاده نمود.
۱۰ – گرانول Granule (G)
اندازه گرانول ها ۰/۱ تا ۲/۵ میلیمتر هستند. هسته مرکزی گرانول در واقع ماسه، خاک ارس، چوب بلال و یا پوست گردوی آسیاب شده است که ماده مؤثر سم روی آن پاشیده و جذب شده است. ایمنی و آسانی کاربرد، دقت در پاشیدن روی هدف و آزاد شدن تدریجی ماده مؤثره از مزایای گرانول است. به محض اینکه گرانول ها در خاک قرار گرفتند، جذب رطوبت کرده و پوشش خارجی آنها متلاشی شده و ماده سمی در خاک آزاد می گردد.
گرانول ها
۱۱ – بسته های قابل حل در آب (Water – Soluble Packet (WSP
بعضی از آفت کش ها هنگام سمپاشی بسیار خطرناک هستند. لذا وزن های معینی از پودر وتابل یا پودر محلول را در کیسه های پلاستیکی قابل حل در آب بسته بندی می کنند. پس از اینکه بسته ها در مخزن سم پاش انداخته شدند محتویات آنها در آب حل شده و سم پاشی صورت می گیرد.
۱۲ – فشنگ تدخینی
در این فرمولاسیون ماده مؤثره و مولکول های گاز کاملا در محیط پراکنده شده و آفت را از بین می برد و بیشتر در فضاهای بسته و انبارها مورد استفاده دارد.
۱۳ – افشانه ها
در قوطی های بسته ماده مؤثر را در یک حلال فرار مثل اتر یا نفت حل می کنند و همراه با یک گاز تحت فشار مثل فلوئورو کربن و یا دی اکسید کربن بسته بندی میکنند. هنگام استفاده با فشار دادن دکمه ای ذرات سم وارد فضا می شود و در محیط های بسته قابل استفاده هستند.
۱۴ – خمیرها (Pastes)
خمیرها ترکیباتی حاوی ماده سمی هستند که در ساختمان ها بکار برده میشوند. نظیر خمیر زلیو که طعمه مطبوعی برای موش هاست، روی قطعات سیب زمینی یا هویج مالیده می شود و این قطعات را در دهانه سوراخ موش قرار می دهند. خمیر آنتی تارلو برای از بین بردن کرم های خراط در داخل تنه و شاخه های درختان بکار می رود. لوله خمیر آنتی تارلو دارای سرنگ مخصوصی است که به کمک آن می توان خمیر سمی را به داخل دالان و سوراخ های تنه و سرشاخه درختان تزریق نمود.
تزریق آنتی بیوتیک ها در زیر پوست تنه درختان علیه بیماری های قارچی و باکتریائی در سال های اخیر متداول شده است.
منبع: کتاب درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر، ۱۳۹۳.
دیدگاهتان را بنویسید