بیماری های گیاهی سموم کشاورزی علف های هرز گیاه پزشکی

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

در دی مگ همه چیز را درباره “گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن” بخوانید:

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

در این مقاله به معرفی جامع گیاه انگلی سس و روش‌های مبارزه و مدیریت انگل سس و همچنین روش‌های مبارزه با سس درختی می‌پردازیم.

سس با نام علمی. Cuscuta sp از خانواده Cuscutaceae یک نوع گیاه یکساله انگلی می‌باشد که غالبا بالا رونده و پیچان هستند. سس یک انگل اجباری Holoparasite گونه‌هایی فاقد کلروفیل بوده و فتوسنتز نمی‌کند و مواد فتوسنتزی را به صورت کامل از گیاه میزبان دریافت می‌کند و دامنه میزبانی متنوعی دارد که نیازمند ترشحات میزبان نیستند و خود به خود جوانه می‌زنند. سس ریشه و برگ ندارد. همانطور که فتوسنتز نمی‌کند. یعنی سبزینه ندارد و مواد مورد نیاز خود را بطور کامل از گیاه میزبان دریافت می‌کند و با اندام‌های مکنده به میزبان خود می‌چسبد.

سس جز مهم‌ترین گیاهان انگلی در اکوسیتم‌های کشاورزی به شمار می‌رود. سس در اغلب مناطق دنیا حتی جزیره‌ها وجود دارند. گونه‌های مهم سس «سس یونجه»، «سس درختی» میباشد. جز انگل‌های یکساله و بهاره هستند. ۲۰۰ گونه سس در دنیا وجود دارد که ۱۸ گونه آن در ایران مشاهده شده است و انگل ساقه و اندام‌های هوایی می‌باشد.

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

دارای گل آذین ۵_۴ گلبرگ، ۴_۶ کاسبرگ، ۴_۵ پرچم و برگ حقیقی ندارند بلکه دارای برگ‌های ریز که همان برگ‌های تغییر شکل یافته هستند. که باساقه همرنگ هسنتد به رنگ زرد یا نارنجی و ساقه‌ها بصورت رشته‌های نازک می‌باشند. قطر رشته‌های «سس درختی» گوشتی‌تر و رنگ زرد مایل به قرمز است. میزبانش انار، انواع مرکبات، زیتون میباشد ولی «سس یونجه» میزبانش روی سبزیجات، صیفی جات، چغندرقند و بذر است.

** نکته مهم: «سس درختی» باعث خشک شدن ساقه‌ها و ضعیف شدن درخت و پایین انداختن میوه می‌شود.

پایین آوردن عملکرد و کاهش کیفیت باعث خسارت می‌شود. در چغندر قند هم باعث پایین آوردن قند می‌شود.
سس دارای ماده‌ای به نام «کاسکوتین» است که اگر مورد تغذیه دام قرار گیرد باعث سقط جنین می‌شود.
تکثیر بذر سس علاوه بر بذر رشته‌های نازک قطع شده که ساقه‌های قطعه قطعه شده بافت مریستم است که هر قطعه می‌تواند تکثیر شود.

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

جوانه زنی بذر سس

بذر سس در حضور نور جوانه می‌زند، سپس در جهت عقرب‌های ساعت می‌پیچد و به چند میزبان متصل می‌شود. شدت نور و کیفیت نور بر پارازیت شدن سس تاثیر بسازی دارد. بازشدن گیاهچه و پیچیدن به دور کامل میزبان کاملا وابسته به نور است. وجود نور قرمز و کاهش نور مادون قرمز که تحت تاثیر فیتوکروم انجام می‌شود و در پازیت شدن سس بسیار حیاتی است. وقتی سس در گلخانه در زیر نور فلورسنت رشد داده شود بذر جوانه می‌زند. ولی دیگر به دور میزبان نمی‌تواند بپیچد. بذر سس می‌تواند به مدت بسیار طولانی در خاک بماند و حتی گزارش شده تا ۱۳سال می‌تواند در خاک دوام بیاورد و قادر به جوانه زدن است.

درجه حرارت

دمای مطلوب برای جوانه زدن و اتصال به میزبان در مناطق نیمه گرمسیری ۲۰_۲۵درجه سانتی گراد گزارش شده است.

نحوه ی اتصال به میزبان

سس که روی سطح خاک قرار دارد و بذرش نیاز به ترشحات میزبان ندارد. بنابراین شروع می‌کند به جوانه زدن و در خلاف جهت عقرب‌های ساعت می‌پیچد و میزبانش را به خودش نزدیک می‌کند. رشته‌های نازکش را به دور ساقه میزبان می‌پیچد و میزبان ارتباط آوندی برقرار می‌کند.

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

تفاوت سس با گیاهان انگلی دیگر

دیگر گیاهان انگلی نیازمند ترشحات میزبان هستند و انگل ریشه اند. ولی این انگل ساقه است و نیاز به ترشحات میزبان برای جوانه زدن ندارد. وجود مکینه و هوستریوم مهمترین صفت مشخصه یک گیاه انگلی است که اولین بار در گیاه انگلی سس مشاهده است. یک ساختار منحصر به فرد ارتباط بین پارازیت و میزبان فراهم می‌کند و موجب انتقال موادغذایی و آب و کربوهیدرات‌ها از میزبان به پارازیت می‌شود.

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

مدیریت سس

چنانچه قبلا اشاره شد، گیاه سس تا قبل از اتصال به میزبان به ذخایر غذایی خود وابسته است، اما برای ادامه رشد و نمو، نیازمند جذب آب و مواد غذایی از میزبان است. بنابراین، بهترین زمان کنترل سس بین جوانه زنی تا اتصال به میزبان است. مدیریت سس به دلیل تعداد زیاد بذر تولیدشده توسط هر بوته، خواب بذر و زیستایی بالا دشوار است. خواب بذر، امکان فرار سس از عملیات کنترل (از قبیل کولتیواتور و علفکش) را فراهم می‌سازد.

آفتابدهی خاک نیز به دلیل پوسته سخت بذر، تاثیری بر کاهش جمعیت سس ندارد. به علت ارتباط تنگاتنگ سس با میزبان، وجود علفکش‌های کاملا انتخابی برای تخریب سس که بدون خسارت به میزبان) ضروری است. هرچند خسارت سس با حذف مکانیکی، کاشت گونه‌های مقاوم، وجین دستی و کاربرد علفکش‌ها قابل کنترل می‌باشد. اما هیچ یک از این راهکارها، قادر به کنترل کامل سس نیستند. برای مدیریت کامل سس، رعایت بهداشت مزرعه و مقابله به موقع با لکه‌های موجود در مزرعه توصیه می‌شود.

جشنواره پاییزه

جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع

همین الآن خرید کنید

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

مهمترین راهکارهای مدیریت سس

۱- کنترل شیمیایی

علف کش‌های خاک مصرف برای ممانعت از جوانه زنی و استقرار سس توصیه می‌شوند. در مجموع و بر حسب زمان مصرف، علف کش‌های قابل توصیه برای کنترل سس به دو دسته تقسیم میشوند:

پیش از اتصال به میزبان
پس از اتصال به میزبان

برخی از علف کش‌های پیش رویشی قبل از کاشت یا قبل از جوانه زنی بذرگیاه زراعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته برخی معتقدند که علف کش‌های خاک مصرف نسبت به برگ مصرف به علت کنترل سس قبل از اتصال به میزبان، کارایی بیشتری دارند. (کاربرد علفکشهای پروپیزامید، کلرتالدیمتیل، تریفلورالین، پندیمتالین، کلرپروفام، پرودیامین، پبولایت و اتوفوموزات) در سایر کشورها برای کنترل سس در یونجه، شبدر، چغندرقند، پیاز، گوجه فرنگی، هویج و تاکستانها رضایت بخش است. تاکنون در کشور سه علفکش برای کنترل سس زراعی در یونجه و چغندرقند ثبت شده است.

کنترل شیمیایی غیر مستقیم سس به معنی کنترل علفهای هرز میزبان سس است. کنترل علف های هرز یکساله، باعث کمک به کنترل سس میشود. برخی علفهای هرز از قبیل تاج خروس، سلمه تره و خارلته، میزبان سس محسوب میشوند. در یک مزرعه آلوده به علف هرز، ابتدا سس به علف‌های هرز پهن برگ متصل می‌شود. هر روشی که باعث کنترل آن‌ها شود، احتمال اتصال سس را به میزبان زراعی کاهش میدهد. این کنترل غیر مستقیم در مواردی مانند نشاکاری گوجه فرنگی ویونجه بذری، اهمیت بالایی دارد. درصد بالایی از گیاهچه‌های سس تنها به این علت میمیرند که به میزبان نمی‌رسند.

۲- کنترل مکانیکی

بوجاری بذر گیاهان زراعی، وجین، سوزاندن یا شعله افکن، آفتاب دهی و شخم از موثرترین راهکارهای کنترل مکانیکی سس محسوب می‌شود.

۳- کنترل زراعی

در صورت‌عدم وجود علف کش های مناسب، روش های زراعی راهکار مفیدی برای کنترل علف‌های هرز محسوب می‌شوند.

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

مبارزه با سس درختی در باغات

معمولا باغ‌هایی به سس آلوده‌اند که از نظر مدیریت علف‌های هرز ضعیف هستند. بنابراین بهترین اقدام برای آلوده نشدن باغ‌ها به سس مبارزه کلی با علف‌های هرز آن می‌باشد. زیرا علف‌های هرز به خصوص بعد از بلند شدن واسطه مناسبی برای رسانیدن سس به سبزینه درختان هستند.
بریدن پا جوش درختان و حذف شاخه‌های نزدیک به زمین امکان آلوده‌گی به سس را به حداقل می‌رساند.
برای مبارزه با علف‌های هرز در باغات به خصوص انار می‌توان در اوایل رشد سس و علف‌های هرز توسط محلول۱٪ پاراکوت سمپاشی نمود. ممکن است عملیات سمپاشی یک یا دو بار دیگر در طول فصل رویش نیاز باشد، که باید انجام شود. توجه داشته باشید که علف کش پاراکوت در اثر برخورد با هرگونه سبزینه گیاهی آن را خشک می‌کند، بنابراین هنگام سمپاشی سم نباید به سبزینه درخت اصابت نماید.
در باغ‌های انگور توصیه می‌شود قبل از شروع رشد بهاری سطح باغ توسط دکتال سمپاشی شود و اگر زمین مرطوب نباشد یک نوبت آبیاری پس از سمپاشی انجام شود. استفاده از دکتال در باغ‌های انار و سایر باغ‌های آلوده به سس در صورت مقرون به صرفه بودن توصیه می‌شود.
مبارزه مکانیکی با علف‌های هرز و استفاده از انواع ابزار و تیلر به تعداد دفعات مورد نیاز نیز در کنترل سس و علف‌های هرز موثر می‌باشد.
بعضی از باغداران سس درختان را در مکانی خارج از باغ می‌سوزانند. این کار در کاهش و جلوگیری از گسترش آن موثر است.
یکی دیگر از راه‌های مبارزه با سس و علف‌های هرز در باغ‌ها چرانیدن گوسفند است.

مبارزه با سس یونجه

کاشت یونجه در اواخر تابستان یا در پاییز به جای بهار آلودگی اولیه سس را با رسیدن فصل سرما از میان می‌برد.
کاشت با تراکم بالا ایجاد سایه نمی‌نماید و از جوانه زدن سس جلوگیری به عمل می‌آورد.
در مناطقی که یونجه باید در بهار کاشته شود می‌توان از علف کش دکتال از سبز شدن یونجه و علف‌های هرز از جمله سس استفاده نمود. در یونجه چندساله دکتال را می‌توان در اواخر زمستان اندکی قبل از رویش بهاره یونجه سمپاشی نمود. هنگام مصرف این علف کش زمین باید از رطوبت کافی برای تاثیر بیشتر سم برخوردار باشد. بنابراین در صورت خشک بودن زمین یک نوبت آبیاری مزرعه توصیه می‌شود.
در صورتی که پیشگیری‌های فوق انجام نشد و یا به عللی موثر واقع نشد و مزرعه باز هم به سس آلوده گردید لکه‌های آلوده به سس را می‌توان به روش‌های زیر از میان برد: ۱- پاشیدن محلول۱% پاراکوت در منطقه آلوده به سس ۲- سوزانیدن منطقه آلوده توسط شعله افکن۳- پاکسازی مکانیکی منطقه از سس و بیرون بردن انگل به خارج از مزرعه.
در صورتی که منطقه وسیع از مزرعه به سس آلوده باشد می‌توان توسط علفکش رانداپ زمانی که یونجه ارتفاع ۲۵.۲۰ سانتی متر داشته باشد، سمپاشی نمود. این سمپاشی باید یک با پس از ده روز تکرار شود.
در یونجه سال اول سمپاشی باید در زمان ۸ برگی یونجه انجام پذیرد.
برداشت محصول در زمان آلوده بودن یونجه به سس، باید قبل از به بذر رفتن سس صورت پذیرد. این امر از انتشار بذر ممانعت می‌کند.
از سال دوم به بعد تاخیر در برداشت یونجه با سایه انداختن روی زمین مانع جوانه زنی بذر سس می‌شود.

گیاه انگلی سس و روش های مبارزه با آن

روش های کنترل

بهترین راه مبارزه با سس آن است که از آلودگی مزارع و باغ‌ها جلوگیری شود و در صورت آلودگی از راه‌های مختلف با ان مبارزه کرد. برای جلوگیری از آلودگی رعایت نکات زیر ضروری است:

از پخش شدن رشته‌های سس به وسیله ادوات کشاورزی باید جلوگیری شود و اجازه داده نشود که این رشته‌ها به قسمت‌های سالم مزارع راه یابند.
از بذرهای عاری از بذر سس استفاده شود. برای این کار باید در بوجاری بذر محصولات دقت شود.
علف‌های هرز زمینهای زیر آیش و اطراف مزارع را که کانونهای تکثیر و انتقال هستند باید به موقع و قبل از اینکه سس به بذر بنشیند، به وسیله شخم سطحی نابود کرد.
مبارزه با سس به صورت مکانیکی و شیمیایی انجام می‌شود.
اگر قرار باشد کود دامی به زمین اضافه شود باید دقت کرد که حتما از کود پوسیده استفاده شود.