گیاه بلادون بیماری و خواص
گیاه شناسی گیاه بلادون
بلادون Belladonna با نام علمی . Atropa belladonna L، گیاهی علفی و با یا به ارتفاع یک تا یک و نیم متر است. بلادون ریشه بلند، منشعب، ضخیم، گوشتدار و به رنگ حنایی دارد. ساقه آن استوانه ای، پوشیده از کرک و در انتها دارای تقسیمات دو تایی با سه تایی است. برگ های منفرد با دمبرگ کوتاه، بیضی شکل و نوک تیز دارد. بلادون گل هایی درشت و منفرد دارد. جام گل به رنگ قهوه ای با تمایل بی است. میوه اش ست و در آغاز سبز رنگ است ولی پس از رسیدن به رنگ قرمز و سیاه تغییر می کند. قسمت های دارویی مورد استفاده این گیاه برگ، ریشه، دانه و میوه می باشد. خوردن این گیاه باعث مسمومیت می شود و در فارسی به آن مهر گیاه نیز گفته می شود. گیاه بلادون بیماری و خواص آن را مورد بررسی قرار گرفته است.
بیماری و خواص گیاه دارویی بلادون آن
از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مردم بین النهرین با خواص دارویی این گیاه آشنا بوده اند. گیاه بلادون خواص درمانی بسیار مهمی دارد. از برگ ها، ریشه و گاهی از بذرهای این گیاه به واسطه وجود آلکالوئیدهای ارزشمند استفاده های دارویی می شود. برگ ها و ریشه های بدون حاوی آلکالوئیدهایی همچون هیوسیامین، آتروپین و هیوسین است.
این گیاه در صنعت داروسازی به صورت الکالوئید، عصاره، پماد و بخور استفاده می شود.
آلکالوئیدهای بلادون به خاطر خواص ضد تشنجی و باز کننده مردمک چشم در پزشکی استفاده می شود. از مواد مؤثره بلادون در صنایع داروسازی برای مداوای ورم ملتحمه و بیماری های صفراوی و مجاری ادرار، تسکین دردهای شدید و همچنین برای درمان آسم استفاده می شود. همچنین آتروپین برای خنثی کردن اثرات سوء ناشی از بمب های شیمیایی مورداستفاده قرار می گیرد. اثر مسمومیت های ناشی از استر فسفریک اسید نیز توسط ماده مؤثره آتروپین خنثی می شود.
داروی طبیعی و مشتقات بلادون نیز به عنوان مسکن و آرام بخش استفاده می شود. بلادون در مصارف داخلی بر روی اعصاب تأثیر کرده، اثر آرام کننده و ضد تشنج دارد. از این گیاه در درمان بیماری های مختلف مانند آسم، سیاه سرفه، صرع، دردهای معده، دردهای آپاندیس، دریا گرفتگی، سرگیجه و موارد بسیار دیگر استفاده می شود. در استعمال خارجی به عنوان باز کننده مردمک چشم و همچنین آرام کننده موضعی به کار می رود. گیاه بلادون به صورت تجاری در چندین قسمت جهان کشت می شود.
خواص بنگ دانه
زیستگاه
گونه Atropa belladonna به صورت خودرو و وحشی در مرکز و جنوب اروپا رشد می کند. این گیاه در برخی کشورها مانند هلند، چکسلواکی، مجارستان، روسیه، آمریکا و هند کشت می شود. بلادون از جمله گیاهان با ارزش دارویی است که در ایران به صورت خودرو در ارتفاعات ۱۵۰۰ متری در مناطق شمالی کشور در استان های گلستان، مازندران و گیلان به صورت خودرو رشد می کند.
گیاه بلادون و بیماری های آن و خواص
۱. لکه برگی
یکی از بیماری های گیاه دارویی بلادون نکروز برگ و لکه برگی است و بیماری نکروز برگ از هند و آرژانتین گزارش شده است.
علائم بیماری
علائم بیماری شامل لکه های نامنظم به رنگ سفید مایل به قهوه ای وکمی فرو رفته روی سطح بالایی برگ هاست. این لکه ها بعدا به یکدیگر پیوسته و نکروتیک می شوند و به دنبال آن ریزش برگ و در نهایت مرگ گیاهان اتفاق می افتد. پیکنیدهای عامل بیماری حاوی پیکنیدیوسپور است که اغلب بر روی لکه های نکروتیک مشاهده می شوند. بیماری باعث کاهش شدید شاخ و برگ و محصول می شود. لکه ها بیشتر محدود به سطح بالایی برگ هستند. آلودگی شدید باعث خشکیدگی و مرگ برگ ها می شود.
عامل بیماری
.Ascochyta atropa Bres پیکنیدها به شکل کروی تا تخم مرغی، فرورفته در بافت، به رنگ قهوه ای روشن، دارای منفذ و بدون نوک بر روی لکه های نکروتیک ظاهر می شوند . اسپورها استوانه ای با انتهای گرد، به ندرت تخم مرغی، مستقیم، به رنگ روشن، در توده اسپور مایل به رنگ صورتی، دو سلولی، به ندرت سه سلولی هستند.
مبارزه: مطالعات نشان داده که ممکن است بتوان بیماری را با شش سمپاشی توسط بلیتوکس ۵۰ (اکسی کلرید مس) کنترل کرد. گزارش شده که بهترین کنترل بیماری با بلیتو کس- ۵۰ و ادامه آن توسه باویستین و دیتان ۷۸-Z حاصل می شود. علائم بیماری شامل تشکیل لکه های زاویه دار تا گرد، به رنگ قهوه ای با حواشی خرمایی در حاشیه های برگ است. در هند و آمریکا نیز بیماری مشاهده شده است
عامل بیماری
Cercospora atropae Kuashmina کنیدیفورها به صورت رشته ای و مجتمع بر روی لکه ها ایجاد شده و به رنگ قهوه ای مایل به زیتونی هستند کنیدی ها چماقی یا استوانه ای شکل، در قسمت قاعده کمی پهن و به سمت انتها باریک می شوند.
۲. پوسیدگی های ریشه
یکی دیگر از بیمار های گیاه دارویی بلادون پوسیدگی ریشه است. پوسیدگی ریشه توسط Pythium یکی از مخربترین بیماری های این محصول است. این بیماری در مزارع جامو و کشمیر شایع است. بیماری در شروع تابستان در دمای بالای ۳۰ درجه ظاهر شده و تا اواخر تابستان باقی می ماند. تقریبا ۱۶ تا ۲۰ %گیاهان مزرعه تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند. هم گیاهان جوان و هم گیاهان مسن از بیماری آسیب می بینند .
a- علائم بیماری
علائم بیماری به صورت پژمردگی ناگهانی اندام های هوایی گیاه است که در ادامه باعث خشکیدگی و مرگ گیاهان بیمار می شود. بافت های ناحیه پوست ساقه و ریشه به رنگ قهوه ای شده و به صورت وسیع دچار تخریب می شوند.
عامل بیماری
Pythium butleri Subramaniam این قارچ بر روی آگار رشد سریع دارد. میسلیوم ها به رنگ سفید بوده و بر روی میزبان به فراوانی تشکیل می شوند، قطر هیف بیش از ۹ میکرومتر، آپروسوریوم خوشه ای با انتهای گرد و به صورت بین سلولی و درون سلولی گسترش می یابد. زئوسپورانژیوم تنها در محیط کشت مایع تشکیل می شود. زئوسپورها در داخل وزیکول های انتهایی تشکیل شده است.
معمولا اگونیوم در میزبان به فراوانی وجود دارد و به آسانی در محیط کشت آگار بر روی هیف های جانبی کوتاه (۴ میکرومتر) یا بلند (بیش از ۷۰ میکرومتر) تولید می شوند. دارای دیواره نازک، صاف و به رنگ شفاف هستند. آنتریدیوم معمولا منفرد، به صورت میانی، معمولا دو پایه و به ندرت یک پایه هستند. اسپورها در آگونیوم به صورت آزاد، دیواره صاف، بی رنگ یا کمی مایل به رنگ زرد هستند.
گزارش شده که قارچ Pythium butleri عامل بیماری پوسیدگی ریشه بلادون، تولید آنزیم های پکتولیتیک می کند. پژمردگی ناگهانی گیاهان آلوده و تخریب وسیع بافت های گیاه میزبان، نتیجه تولید متابولیت های سمی و آنزیم های پکتولیتیک توسط قارچ عامل بیماری است.
مبارزه: در خزانه سمپاشی گیاهچه ها با دیتان ۷۸-Z، دکسون یا بنلیت برای کنترل بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. ضدعفونی خاک با کاپتان نیز برای کنترل بیماری توصیه شده است. عملیات زراعی مانند عدم آبیاری زیاد و تناوب کشت در پیشگیری بیماری مفید بوده است. موارد متعددی از مرگ گیاهچه بدون در کشت های هیدروپونیک گلخانه همدان مشاهده شده است.
b- علائم بیماری
گزارش شده که در اندام های هوایی بوته های آلوده علائم زردی و پژمردگی در ریشه وطوقه علایم پوسیدگی و در ریشه های مویین علایم نکروز مشاهده شده است.
عامل بیماری
Pythium ultimum var. ultimum
پرگنه قارچ عامل بیماری در محیط PDA تولید ریسه های هوایی زیادی می کند که ظاهر پنبه ای دارند. زیوسپورانژیوم ها کروی اند. اگونیوم انتهایی با دیواره صاف و فقط توسط یک آنتریدیوم تلقیح می شود. دیده شد که قارچ Fusarium در مزارع تجاری جامو و کشمیر بر ست پوسیدگی شدید ریسه شده به صورتی که تقریبا ۴۰% گیاهان این مزارع تحت تائیر بیماری قرار داشتند.
پوسیدگی ریشه بلادون
علایم دیگر بیماری پوسیدگی بلادون
c- علائم بیماری
Fusarium solani (Mart) Sacc
بر روی محیط کشت آگار سرعت متوسط رشد ۴ تا ۶ روز است. میسلیوم ها کم پشت و کرکی هستند. معمولا بر روی محیط کشت آگار به رنگ آبی تا قهوه ای مایل به آبی و بی رنگ هستند. میکروکنیدی ها به صورت فراوان بر روی فیالیدها تشکیل می شوند.
ماکرو کنیدی ها در مدت ۴ تا ۷ روز توسعه می یابند، استوانه ای تا هلالی شکل، اغلب به سمت انتها کمی عریض تر، با سلول پایه مشخص هستند. کلامید و سپورها کروی تا تخم مرغی شکل، دارای دیواره صاف تا خشن، به صورت میانی یا انتهایی تشکیل می شوند. کلامید وسپورهای تشکیل شده غالبا به رنگ تیره تا روشن هستند. نژادهای هموتالیک F. solani بیشتر اتفاق می افتند و تحت شرایط مناسب، در محیط کشت تولید پریتس می کنند. وقوع نژادهای هتروتالیک نیز از این گونه گزارش شده است.
مبارزه: ضد عفونی با دیتان ۷۸-Z یا بنلیت برای کنترل بیماری گزارش شده است. توصیه شده که تناوب کشت در پیشگیری از بیماری سودمند است.
پوسیدگی ریشه بلادون توسط چندین گونه قارچ Phytophthora نیز گزارش شده است. از بلادون یک پوسیدگی ریشه با عامل Phytophthora nicotianae Bide Haan nicotianae از کشمیر هند گزارش کردند. علائم بیماری ابتدا بر روی اندام های هوایی ظاهر می شود.
d- علائم بیماری
علائم معمول بیماری گیاه دارویی بلادون به صورت پژمردگی برگ های جوان، زردی برگ های مسن، خشکیدگی سر شاخه ها یا خشکیدگی جزئی برگ های برخی از شاخه ها مشاهده می شود. بیماری ابتدا در طوقه و سپس برروی ریشه و ساقه توسعه می یابد. ساقه های آلوده به رنگ قهوه ای مایل به زرد و به رنگ قهوه ای تغییر می کند .
گونه .Phytophthora erythroseptica Pethybr در انگلستان عامل پوسیدگی صورتی گزارش شده است. در اسکاتلند بیماری در ماه های تابستان شدید است. آلکوک عامل بیماری p. erythoseptica نامگذاری کرد. میدلتون از ساقه و ریشه گیاه بلادون یک بیماری پوسیدگی گزارش کرد و عامل بیماری p. parasitica dastur تشخیص داده شد.
مبارزه : استفاده از کلرورپیکرین ، مخلوط بر دو (:۵۰ ۲:۲) با قارچ کش های مسی برای کنترل بیماری مؤثر است. انتقال خزانه به مکان های با ارتفاع بیشتر ، اجتناب از آبیاری زیاد و تناوب کشت از روش های سود مند در پیشگیری از بیماری است. ضد عفونی بذر با کاپتان یا آگروسان نیز در کاهش وقوع بیماری مؤثر است.
گیاه بلادون و خواص دانستن بیماری
۳. پوسیدگی طوقه
در این بیماری گیاهچه ها بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند. آلودگی از ناحیه طوقه شروع و به صورت زخم های آب سوخته توسعه یافته و تمام ساقه را احاطه می کند. بیماری در نهایت باعث سقوط گیاهان بیمار به زمین می شود. ریشه ها دچار فساد شده و بعد از آن پژمردگی، ریزش برگ ها و مرگ گیاهان آلوده اتفاق می افتاد
عامل بیماری: Rhizoctonia solani Kuhn
۴. موزائیک بلادون
اسمیت در سال ۱۹۴۳ بیماری ویروسی جدیدی را از گیاه A. belladorid گزارش کرد. ویروس توسط شیره گیاه به توتون و سایر گیاهان خانواده سیب زمینی قابل انتقال است. این ویروس در دمای ۷۵ تا ۸۰ غیر فعال می شود، همچنین عصاره گیاهان آلوده به مدت ۶ تا ۱۱ روز قدرت بیماریزایی خود را حفظ می کنند.
عامل بیماری
Belladonna Mosaic Virus این ویروس برروی گیاهان بیمار علائم موزائیک ایجاد می کند. نشان دادند که ویروس موزائیک و ویروس جغجغه بلادون توسط نماتدها منتقل می شوند. بلادون به عنوان ناقل بدون علامت ویروس بنگ دانه عمل می کند.
۵. بیماری پیسک بلادون
اولین بار این بیماری گیاه دارویی بلادون از اروپا و بعد از آلمان گزارش شد . در امریکای شمالی این ویروس از گیاهان دیگری نیز جداسازی شده است. در چکسلواکی نیز ویروس پیسک بدون از گیاه A. belladonna آلوده جداسازی شده است. این جدایه به واسطه آزمون های سرولوژیکی از جدایه مجارستان قابل تشخیص است .
بیماری باعث علائم پیسک ملایم و بعضی مواقع بدشکلی در گیاه A. belladonna می شود. گیاهان آلوده علائم موزائیک شدید، پیسک و رگبرگ نواری نشان می دهند. این ویروس توسط مایه زنی شیر و گیاهی، سوسک و گونه های دیگری از حشرات به سرعت منتقل می شود. در یک آزمایش مشاهده شد اکثر گیاهان خانواده سیب زمینی توسط مایه زنی شیره گیاهی به صورت سیستمیک آلوده می شوند.
عامل بیماری
Belladonna mottle virus (BML)
ژنوم ویروس از نوع RNA است. و به شدت ایمونوژنیک است. اطلاعات فیزیکی و سرولوژیکی این ویروس نشان می دهد. که متعلق به ویروس پیسک آندی سیب زمینی از زیر گروه ویروس موزاییک شلغم است.
پیسک بلادون
منبع :
کتاب بیماری های مهم گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۹
دیدگاهتان را بنویسید