خواص رازک و بیماری آن
گیاه شناسی رازک
رازک Hops با نام علمی Humulus lupulus گیاهی است دو پایه و بالا رونده که بلندی آن تا ۶ متر نیز می رسد و تنها از گیاه ماده آن برای مصارف دارویی استفاده می شود. با خواص رازک و بیماری آن آشنا می شویم.
دارای ساقه های باریک به رنگ سبز تیره است. برگ ها متقابل، پهن و پنجه ای شکل بوده و دارای سه تا پنج بریدگی می باشند. برگ ها سبز تیره و به علت وجود زواید کرک مانند دارای سطحی ناصاف هستند. گل های ماده خوشه ای و گل های تر به طور پراکنده و جدا از هم روی شاخه ها ایجاد می شوند. برگ ها و گل های آن یک گل آذین مخروطی به قطر ۲-۱ سانتی متر تشکیل می دهند. ریشه راز که دارای رشد سریع است و طول آن به سه تا پنج متر می رسد. رنگ ساقه در ارقام مختلف متفاوت است و از صفات گونه ای محسوب می شود.
خواص گیاه دارویی رازک و بیماری آن
گل های گیاهان ماده که آنها را مخروط یا گل آذین می نامند مصرف دارویی دارد. رازک در فروشگاه های گیاهان دارویی انگلستان با اثر آرام بخش، ضد باکتری و روان افزا معرفی شده است. در گذشته مردم از گل های ماده و مخروطی شکل این گیاه برای معالجه بیماری هایی مانند مالاریا، یرقان و ناراحتی های گوارش مورد توجه قرار گرفت. بعدها به عنوان ماده ای خواب آور و آرام بخش به کار رفت.
- مخروط های رسیده ماده برای مطبوع کردن مخمر آب جو استفاده می شوند.
- حاوی یک روغن فرار با طعم تلخ است که خاصیت آرام بخشی دارد و برای تسکین تنش و اضطراب مفید است.
بسیاری از خواص گیاه دارویی رازک گزارش کرده اند که بعد از مدتی از استفاده از بالش پر شده با رازک خشک شده، بدخوابی نشده است. برای بی خوابی بهتر است از مخروط تازه استفاده شود. رازک تقویت کننده دستگاه گوارش بوده و سوء هاضمه عصبی را کنترل می کند. رازک سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده لذا کسانی که سابقه افسردگی دارند باید از آن پرهیز کنند.
رازک در پزشکی
- رازک حاوی مقدار زیادی استروژن است و بنابراین مصرف مفرط آن موجب اختلال موقتی فعالیت های جنسی و کاهش میل جنسی در مردان می شود.
- خانم ها اگر به مدت طولانی با گل رازک در تماس باشند دچار اختلالات در عادت ماهانه می شوند.
ویژگی این گیاه با توجه به عمر آن تغییر می کند زیرا مواد موجود در آن اکسیده می شوند. از مواد مؤثره گل های رازک به عنوان پاک کننده کلیه ها و ضد عفونی کننده آنها استفاده می شود. در صنایع داروسازی از مواد مؤثره گل های این گیاه داروهایی آرام بخش و خواب آور مانند لگاتین و هوالتا تولید می شود. مواد مؤثره گل های رازک خاصیت ضد عفونی کنندگی نیز دارند.
زیستگاه رازک
گیاهی بومی مناطق معتدل شمالی به خصوص اروپای شمالی، مناطق کوهستانی اروپای جنوبی و انگلستان است. رازک به مقدار زیاد و به طور گسترده و به شکل تجارتی در اروپای شمالی کشت می شود. در ایران بیشتر در سواحل دریای خزر می روید. کشورهای اصلی عرضه کننده شامل انگلستان، یوگسلاوی سابق، چکسلواکی سابق، بلژیک، لوکزامبورک، مجارستان، فرانسه، آمریکا، چین، پرتقال و لهستان هستند. این گیاه تقریبا در تمام کشورهای اروپایی کشت می شود. رازک در اکثر کشورهای اروپایی، آمریکا، شیلی و حتی استرالیا در سطوح وسیعی کشت می شود.
بیماری های گیاه دارویی رازک
١. سفیدک کرکی
در این بیماری در سطح فوقانی برگ لکه های زاویه داری به رنگ قهوه ای کمرنگ تشکیل می شود. در سطح زیرین آنها پوشش خاکستری مایل به بنفش که اجتماعی از اندام های تولید مثل رویشی عامل بیماری است تشکیل می گردد. با افزایش بیماری تعداد لکه ها بیشتر می شود و قسمت اعظم برگ ها را می پوشاند؛ سرانجام به علت خشک شدن لکه ها برگ ها و بالاخره گیاه خشک می شود.
عامل بیماری: Pseudoperonospora humuli
مبارزه: برای مبارزه با این بیماری از زینب ۰/۲ درصد، مانب ۰/۲ درصد، دیتان ام ۳۴۵/ ۰ درصد و دیتان کوپر و میکس ۲ درصد استفاده می شود. در طول رویش گیاه می توان ۸ تا ۱۲ مرتبه از قارچ کش های ذکر شده استفاده کرد.
۲. سفیدک پودری
در این بیماری لکه های سفید و کوچکی روی برگ ها و ساقه ظاهر می شود. سطح آلوده را گرد سفید رنگی فرا گرفته و پس از مدتی پوشش قارچی هر دو سطح برگ ها را دربر می گیرد و این حالت به سرعت در سرتا سر مزرعه گسترش می یابد.
عامل بیماری: Sphaerotheca humiuli
مبارزه: برای مبارزه با این بیماری از قارچ کش های آفاگان ۰/۱ درصد، فوندازول ۰/۷ درصد، کاراتان ۰/۱ درصد، کولوسول ۵/ ۰ درصد و گل گوگرد از زمان گلدهی ۵ تا ۶ مرتبه می توان استفاده کرد.
٣. قارچ دوده ای
عامل بیماری: Capnodium salicinum
مبارزه: استفاده از قارچ کش های مناسب از زمان پیدایش برگ ها.
قارچ دوده رازک
۴. نماتد مولد پوسیدگی
عامل بیماری Ditylenchus destructor می باشد.
مبارزه: استفاده از دو کیل ۱۰G به منظور ضد عفونی کردن خاک و استفاده از قلمه های ریشه ای عاری از آلودگی و ضد عفونی کردن قلمه های ریشه و خاک در کنترل بیماری مؤثر است.
منبع :
کتاب بیماری های مهم گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۹
دیدگاهتان را بنویسید