تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
  • گیاه دیوسکورا و بیماری آن

    گیاه شناسی گیاه دیوسکورا

     خواص گیاه دارویی دیوسکورا مورد بررسی قرار گرفته شده است. گیاهان دیوسکورا Dioscorea تیره Dioscoreaceae (تیره تمیس) مخصوص مناطق استوایی و نیمه استوایی است ولی برخی از آنها در نواحی معتدله نیز رشد می کنند. در تیره تمیس گل های نر و ماده بر روی دو پایه قرار گرفته است. به ندرت ممکن است در بین آنها انواع یک پایه دیده شود. گل ها به صورت مجتمع خوشه، سنبله و یا گرزن است. میوه آنها پوشینه یا سته و محتوی دانه هایی است که در برخی بال دار و دارای آلبومین شاخی است. در این مطلب با گیاه دیوسکورا و بیماری آن آشنا می شویم.

    • ریزوم های انواعی از این گیاهان به مصرف تغذیه می رسد.
    • بعضی از واریته های این تیره به صورت زراعی پرورش داده می شوند.

    این گیاهان که عموما به جنس Dioscorea تعلق دارند.به دو گروه سمی و غیر سمی تقسیم می شوند دیوسکورا گیاهی علفی، بالارونده، دائمی و دارای ریزوم و غده است. گونه های دارویی D. deltoidea و D. floribunda و D. composita که در مناطق مختلفی از جهان کشت می شوند.

    خواص-گیاه-دیوسکورا

     خواص گیاه دارویی دیوسکورا

     ریزوم گونه های Dioscorea منبع ساپوجنین و دیوسجنین استروئیدی است. دیوسجنین یک فراورده دارویی نیست اما یکی از مهمترین مواد اولیه مورداستفاده برای سنتز داروهای استروییدی از جمله کورتیکوستروئیدها، هورمون های جنسی، ضد آبستنی های خوراکی و استروئیدهای آنابولیک است.

    هر چند در طب سنتی خواص گیاه دارویی دیوسکورا برای درمان بیماری های مختلف استفاده می شده اما استفاده از آنها به عنوان منبع دیوسجنین به تازگی کشف شده است. استفاده از هورمون های استروئیدی در پزشکی مدت زیادی است که شناخته شده ولی استفاده از آن محدود به هورمون های جنسی بوده است. شناخت ترکیبات استروئیدی به عنوان عوامل درمانی برای دامنه وسیعی از بیماری ها در سال ۱۹۴۸ بلافاصله بعد از کشف تأثیر کورتیکوستروئیدها به عنوان ضد نقرس و ضد التهاب اتفاق افتاد.

    به منظور اجرای برنامه های بهداشتی، افزایش بی سابقه ای در تقاضا برای استروئیدها در همه جهان به وجود آمده است. ریزوم های Dioscorea حاوی مواد شیمیایی متنوعی است که مهمترین آنها ترکیبات گروه ساپونین هاست.

    ساپوجنین های مهم شناسایی شده از گونه های مختلف Dioscorea عبارت اند از: دیوسجنین، یاموجنین، بوتوجنین و کریپتو جنین. کورتیکوستروئیدها به شکل کورتیزون ها و هیدروکورتیزون ها برای معالجه بیماری های روماتیسم، ورم مفاصل، تب رماتیسم و غیره استفاده می شوند. هر دو هورمون های مردانه و زنانه همچون تستوسترون و پروجسترون نیز از دیوسجنین ساخته می شوند.

    زیستگاه دیوسکورا

    بیش از ۱۵ گونه در جنس Dioscorea وجود دارد که حاوی میزان قابل توجهی دیو سجنین هستند که در آسیا، آفریقا، اروپا، چین و آمریکای جنوبی رشد می کنند. از بین آنها، دو گونه D. composite Hensel و D. floribunda Mart and Gal از آمریکای مرکزی و جنوبی و گونه D. deltoidea Wall از هند مهمترین گونه ها هستند. از بین گونه های مفید Dioscorea که در نواحی مختلف به مصارف تغذیه می رسند هیچ یک در ایران نمی روید. خواص گیاه دارویی دیوسکورا قابل توجه می باشد.

    بیماری گیاه دارویی دیوسکورا

    ١. زنگ

     آلودگی گونه D. deltoidae به زنگ در ماه های مهر و آبان مشاهده شده است. علائم شامل جوش های ریز پراکنده قارچ عامل بیماری بر روی سطح برگ است. مراحل اوردیوم و تلیوم قارچ عامل بیماری بر روی گیاهان آلوده مشاهده شده است. آلودگی شدید باعث ریزش برگ می شود.

     عامل بیماری: Puccinia dioscorea kom

    ٢. لکه برگی ها

    علائم بیماری

    دیده شده که گونه Dioscorea deltsidae تحت تأثیر یک بیماری لکه برگی می باشد. علائم بیماری به صورت لکه های فراوان پراکنده بر روی برگ ها قابل مشاهده است. لکه ها دارای گوشه های نامنظم، به رنگ قهوه ای تیره با حاشیه نامشخص است.  آلودگی شدید باعث ریزش زودهنگام برگها می شود.

    عامل بیماری

    CerCospora dioscorea Ellis & Mart می باشد. کنیدیوفورها به صورت دسته های انبوه (بیش از ۴۰ کنیدیو فور در یک دسته)، به رنگ قهوه ای، دارای دیواره عرضی، بدون انشعاب، مستقیم هستند.
     کنیدی ها به هم پیوسته، به شکل استوانه ای تا گرز واژگون باریک اند و دیده شده که گونه D. floribunda تحت تأثیر یک بیماری لکه برگی قرار می گیرد. اغلب با به شدت آلوده می شوند.

    علائم بیماری

    قارچ عامل بیماری تولید لکه های گرد می کند که توسط نوار های تیره احاطه شده در ادامه بیماری لکه ها توسعه پیدا می کنند. بر روی برگ های آلوده اسپورهای فراوان قارج عامل بیماری تولید شود. بیماری در شرایط مرطوب توسط میسلیوم گسترش می یابد که باعث شیوع شدید بیماری می شود

     عامل بیماری

    گونه های Helminthosporium به عنوان عامل بیماری شناسایی شده اند. جوانه زنی آنها به صورت دو قطبی است. اسپورها شباهت زیادی به اسپورهای Helminthosporium sacchari Butler توصیف شده توسط کوک دارد.

    مبارزه: بهترین روش کنترل از بین بردن همه برگ های آلوده به محض ظاهر شدن علائم بیماری است. همچنین سمپاشی گیاهچه های جوان با مانب (اتیلن بیس دی تیوکاربامات منگنز) به میزان دو بار در هفته باعث کنترل بیماری می شود. دیده شده که گونه D. composita نیز به بیماری لکه برگی آلوده می شود.

    علایم بیماری

    بیماری در خزانه ها در مرحله گیاهچه ای در ماه های بهمن و اسفند در گوای هند مشاهده است. میزان خسارت بیماری ۲۵ تا ۳۰٪ گزارش شده است. لکه ها در ابتدا به رنگ روشن ظاهر می شوند و در ادامه به رنگ قهوه ای با حاشیه تیره تغییر می یابند؛ سپس لکه ها به یکدیگر پیوسته و در نهایت ریزش برگ ها و مرگ گیاهچه ها اتفاق می افتد.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    عامل بیماری

    Drechslera Sorokiniana (Sacc) Subram & Jain می باشد و کنیدی ها به رنگ قهوه ای زیتونی تیره، دو کی شکل، دارای انحنا و در مرکز عریض تر هستند. کنیدیوفورها به صورت منفرد و تولید اسپور آنها به صورت همپایه است.

    ٣. سوختگی برگ

    علائم بیماری بر روی سطح برگ ها به صورت لکه های مدور کوچک به رنگ قهوه ای روشن ظاهر می شود. در مرحله بعد اندازه لکه ها افزایش یافته و به یکدیگر می پیوندند و لکه هایی به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تیره تا سیاه از علائم سوختگی را ایجاد می کنند. قطر لکه ها ۱۵ سانتی متر یا بیشتر است بافت های مرده سخت و خشک می شوند. در شرایط مرطوب توده هایی به رنگ قهوه ای تا سیاه از اسپورهای قارچ عامل بیماری بر روی سطح زخم ها ظاهر می شود.

    عامل بیماری: Glomerella cingulata (Ston) Spauld

    مبارزه: سوختگی برگ گونه های Disocored را می توان به وسیله سمپاشی با دیتان ۷۸-Z با قارچ کش های مسی کنترل کرد.

    خواص گیاه دارویی دیوسکورا

    سوختگی برگ دیوسکورا

    ۴. پوسیدگی ریزوم

    پوسیدگی ریزوم گونه گیاهی D. floribunda در خزانه، مزارع، انبار با طی مراحل حمل و نقل یک مشکل متداول است. علائم بیماری علائم اولیه بیماری بر روی بافت ها به صورت نکروز قهوه ای مایل به ارغوانی است، بافت های ریزوم پوسیده به شکل نرم و آبکی دیده می شوند. تخریب بافت ها همراه با تشکیل توده می شوند. تخریب بافت ها همراه با تشکیل توده هایی از اسپورهای قارچ عامل بیماری به رنگ سیاه است.

     عامل بیماری: Aspergillus niger Van Tighlm

    مبارزه

    پوسیدگی ریزوم در بسترهای خزانه، مزارع و انبار را می توان به وسیله فرو بردن قطعات ریزوم در محلول ۳۰۰ میکرو گرم بنلیت یا گرد پاشی با پودر ۰/۳٪ آن پیشگیری کرد.

    ۵. ویروس نهفته دیوسکورا Dioscorea Latent Virus

    ویروسی با ذرات رشته ای و اندازه ۴۴۵-۱۳ نانومتر است که در طبیعت تنها در گونه های D. composita و D. floribunda در آمریکای مرکزی دیده شده است. ویروس به تنهایی هیچ علائم مشهودی در گونه های D. composite و D. floribunda
    ایجاد نمی کند.

    اغلب همراه با ویروس نوار سبز دیسکورا (Dioscorea green banding virus) است که باعث ایجاد علائم موزائیک و نوارهای سبز بر روی برگ می شود. ویروس به آسانی به وسیله مایه زنی مکانیکی قابل انتقال به گونه های D. composite و D.floribunda است. این ویروس باعث آلودگی سیستمیک بدون علائم در Nicotiana benthamiana و N. megalosiphon می شود. ویروس توسط شته پنبه (Aphis gossypii) یا شته سبز هلو (MyZus persicae) به هیچ یک از روش های پایا و ناپایا قابل انتقال نیست. توسط بذر نیز منتقل نمی شود. ذرات ویروس DLV رشته ای و به طول ۳۵۰ تا ۹۰۰ نانومتر است.

    منبع :

    کتاب بیماری های مهم گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۹

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *