در سال های گذشته فلسفه وجودی ماشین های سمپاش بر این اساس بود که ذرات سم را هرچه ریزتر ولی در سطح هرچه وسیع تر پخش کنند. همچنین فاصله ذرات سم روی برگ و میوه گیاه آنقدر کم باشد که آفت حتی ضمن عبور، اعضاء بدنش با ذرات سم در تماس قرار گیرد، و از طریق تأثیر روی ارگان های عصبی سطح بدن، و یا از طریق تمیز کردن بدن خود به کمک قطعات دهانی مسموم شود و برای اینکه آفت مورد نظر بطور قطعی قلع و قمع شود، باید حتی المقدور تمام سطح باغ، تمام درختان، و تمام قسمت های گیاه، از ذرات سموم پوشیده باشد.
البته این نظریه در سال های اخیر تغییر کرده و اصولا قلع و قمع کردن و حتی تلفات بالاتر از ۹۰٪ در بسیاری از موارد مطلوب و مورد نظر نیست. کوشش در این است که فقط جمعیت آفت در زیر آستانه زیان اقتصادی نگهداشته شود.
بازدهی ماشین های سمپاش
بازدهی یک ماشین سمپاش خوب در این است که با حداقل مقدار سم، حداکثر تلفات را روی حشره آفت ایجاد کند. در عین حال از نظر صرف وقت، نیروی انسانی و مخارج سمپاشی، حداقل هزینه را داشته باشد. سرعت عمل در مبارزه شیمیائی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا زمان مؤثر و مفید برای سمپاشی و مبارزه با آفات معمولا محدود است و به ندرت از ۵ روز تجاوز می کند. بنابراین به تناسب سطح باغ و شرایط محیط، نوع سمپاش باید طوری انتخاب شود که عملیات مبارزه در هر بار از ۵ روز تا یک هفته تجاوز نکند. یکی از علل عدم موفقیت در مبارزه شیمیائی با آفات، طولانی شدن مدت سمپاشی و اگذشتن از مرحله حساس زندگی آفت است.
یک ماشین سمپاش از هر نوع که باشد، از سه قسمت عمده زیر تشکیل شده است:
۱ – بدنه یا مخزن
بهتر است از مواد زنگ نزن مانند برنج، برنز، فیبر شیشه ای و نظایر آن ساخته شده باشد. در غیر این صورت در اثر مجاورت با مواد شیمیایی به زودی از بین می رود. در عین حال باید محکم باشد و بتواند مدتی با تحمل ضربات حمل و نقل و برخورد با موانع، مورد استفاده قرار گیرد. شکل و ابعاد آن باید طوری انتخاب شود که در عین داشتن حداکثر حجم، سبک بوده و حداقل فضا را اشغال کند تا به سهولت قابل حمل و نقل باشد.
۲ – پمپ یا تلمبه
قسمتی است که محلول سمی را از مخزن می مکد و با فشار هوا و از طریق سرلانس و افشانک با مکانسیم های دیگر به صورت ذرات خیلی کوچک بر روی برگ، شاخه و میوه درختان پخش می کند.
- از نظر مواد اولیه، جنس آن باید مانند مخزن از موادی باشد که بزودی در اثر مواد شیمیایی خورده نشود و در عین حال به تناسب نوع سمپاش فشار ۱۰ تا ۶۰ اتمسفر را تحمل کند.
- در سمپاش های با حجم زیاد (سمپاش های معمولی) قطر ذرات سم رابطه مستقیمی با میزان فشار دارد. از طرفی قدرت تأثیر سم و راندمان سمپاش با قطر ذرات سم رابطه معکوس دارد. لذا هرچه فشار پمپ بیشتر باشد، به فرض ثابت بودن مقدار سم، اثر آفت کشی آن بیشتر است. مشروط بر آنکه به نسبت ازدیاد فشار سرعت عمل کارگر سمپاش یاسرعت تراکتور (در مورد سمپاش های تراکتوری) افزایش یابد. به نحوی که موجب ریختن بیش از حد، محلول سمی و ریزش آن بر روی سطح ازمین نگردد. از طرفی ذرات کوچک سم با سهولت بیشتری بوسیله جریان باد، جابجا (Drift) می شوند و سبب پخش ناخواسته مواد سمی در محیط و ایجاد آلودگی های مختلف می شود.
- در باغات میوه فشار پمپ باید طوری تنظیم گردد، تا ضمن صرفه جوئی لازم در مقدار مصرف سم و آب و بدست آوردن نتایج مطلوب، خطرات آلودگی محیط اطراف به حداقل برسد.
یکنواخت بودن محلول سمی
در محلول پاش ها و سمپاش هایی که پودرهای قابل تعلیق سموم را روی گیاهان می باشند، یکنواخت بودن محلول سمی و یا سوسپانسیون از اهمیت ویژه ای برخوردار است. وجود ذرات درشت سم و مواد معلق و نیز ذرات برگ و خاشاک که همراه آب وارد مخزن می گردند، باعث بسته شدن منافذ افشانک ها و اختلال در امر سمپاشی می گردد. لذا تهیه محلول یا سوسپانسیون یکنواخت و بکار بردن صافی چه در موقع ریختن آب به مخزن و چه در محل وارد شدن محلول سمی به داخل پمپ و لانس ها بسیار مهم است.
۳- لوله و افشانک (لانس و سرلانس)
این قسمت ها معمولا به وسیله یک شیلنگ لاستیکی به پمپ اتصال دارند. طول شیلنگ به تناسب نوع سمپاش از یکی دو متر تا ۵۰ متر متغیر است و باید طوری باشد که بتواند هم در مقابل اثرات مواد سمی مقاومت کند و هم فشار پمپ را (۶۰ تا ۷۰ اتمسفر) تحمل نماید. در عین حال در مقابل تغییرات درجه حرارت محیط و فشارهای مکانیکی مقاومت لازم داشته باشد.
-
لانس
لوله های برنجی، برنزی یا ساخته شده از مواد زنگ نزن دیگر هستند که روی آنها افشانک یا افشانک ها (سر لانس) نصب شده و در عین حال به وسیله شیر یا اهرم خاص، عمل قطع و وصل جریان سم، و به ترتیبی تغییر میزان فشار و قطر ذرات سم روی آن صورت می گیرد. قطر و طول آن در انواع سمپاش ها متغیر است و در مواردی به کمک قطعات ضمیمه قابل کم یا زیاد شدن می باشد. بدین ترتیب که در مورد درختان بلند، می توان طول لانس ها را تا بیشتر از دو متر زیاد کرد.
-
سرلانس ها یا افشانک ها
در ماشین های سمپاش از اهمیت ویژه ای برخوردارند، زیرا از همین قسمت است که وقتی ماده سمی با فشار زیاد عبور می کند، به صورت ذرات ریز در می آید و بر روی قسمت های مختلف درختان پاشیده می شود. سرلانس ها انواع و اقسام مختلف دارند و بنابر نوع سمپاش ساختمان آنها متفاوت است.
سرلانس های دیسک دار (Disk Nazzel) برای سمپاش های بزرگ و با حجم زیاد برای باغات میوه مناسب است. البته اتومایزرها و سمپاش های توربینی، هواپیما و هلیکوپترها اغلب دارای لانس و سرلانس نیستند و محلول سمی پس از برخورد با جریان شدید هوا که به وسیله موتورهای مخصوص تولید می شود، بصورت مه در می آید و روی درختان منتشر می شود.
منبع: کتاب درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر.
دیدگاهتان را بنویسید