گشنیز و بیماری های آن
گیاه شناسی گشنیز
مهمترین کشورهای تولید کننده گشنیز عبارت اند از: روسیه، ایتالیا، بلغارستان، اسپانیا، مراکش، هند، رومانی، انگلستان، مصر و آمریکا. موطن اصلی گشنیز قسمت های شرقی حوزه مدیترانه و هند است. گشنیز و بیماری های آن مورد بررسی قرار گرفتند.
گشنیز Coriandre با نام علمی Coriandrum sativum از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده نزد انسان است.
- گیاهی علفی، یک ساله با ساقه ای افراشته و منشعب است.
- برگ ها متناوب و به طور شانه ای تقسیم شده اند.
- برگ های فوقانی دارای بریدگی های خطی است.
- گل های سفید یا صورتی آن به صورت چتر های مرکب در انتهای شاخه قرار دارد.
- میوه ها فندقه و دو قسمتی هستند.
گیاه گشنیز
خواص دارویی گشنیز
مردم مصر باستان از گشنیز استفاده های غذایی و دارویی می کردند. از اسانس این گیاه دارویی در صنایع غذایی، آرایشی، بهداشتی، دارویی، شکلات سازی و نوشابه سازی استفاده های فراوانی می شود. گشنیز دارای ۰/۶ تا ۲/۲ % اسانس است. مهمترین ترکیبات اسانس لینالول، پینن، لیمونن، کامفور، استات ژرانیل و ژرانیول است. اسانس مایعی بی رنگ یا مایل به زرد و ترکیبی از ترپن های مختلف است. برای مصارف دارویی از میوه های آن استفاده می شود.
خواص گشنیز شبیه خواص زیره است. از این گیاه به صورت خالص و یا مخلوط به عنوان اشتها آور و هضم کننده به شکل جوشانده استفاده می شود. جوشانده آن سیستم اعصاب را نیز تسکین می دهد. در صنایع داروسازی از مواد مؤثره این گیاه دارویی به عنوان ضد نفخ، هضم کننده غذا و همچنین به منظور بهبود طعم بعضی از مواد دارویی بد مزه استفاده می شود. در مصارف خارجی از خشک شده این گیاه با روغن آن برای تهیه پمادهای تسکین دهنده دردهای روماتیسم عضلانی با مفصلی استفاده می شود.
خواص گشنیز
بیماری های گیاه دارویی گشنیز
۱. بیماری لکه برگی گشنیز
عامل بیماری.Septoria sp است. این بیماری یکی از مهمترین بیماری های گشنیز است که در صورت عدم مبارزه با پیشگیری خسارت فراوانی را به محصول وارد می کند . این بیماری از تبریز به عنوان لکه برگی گشنیز گزارش شده است.
۲. سفیدک پودری
عامل بیماری Erysiphe heraclei و Leveillula umbelliferaru می باشند. سفیدک پودری نیز یکی دیگر از بیماری های مهم این گیاه دارویی است. این بیماری اولین بار در سال ۱۳۴۹ توسط ارشاد از مشهد گزارش شد و سپس در برخی مناطق دیگر کشور مشاهده شد.
علائم بیماری: این بیماری باعث تشکیل پوشش سفید مایل به خاکستری بر روی برگ ها و ساقه های گیاه می شود. در گیاهان آلوده بذر تشکیل نمی شود و در صورت تشکیل چروکیده و کوچک خواهند بود.
مبارزه: سمپاشی با قارچ کش های سولفور قابل حل در آب و یا کاراتان به مقدار یک کیلو در هکتار در چند نوبت و داستینک به مقدار ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم در هکتار برای کنترل بیماری توصیه شده است.
۳. پوسیدگی فوزاریومی
عامل بیماری گونه های مختلفی از قارچ Fusarium است که در گیاهان گشنیز ایجاد پوسیدگی می کنند.
این بیماری گیاه دارویی گشنیز باعث سیاه شدگی و پوسیدگی در ناحیه طوقه بوته های بیمار می شود. برخی از گونه های قارچ عامل بیماری در بوته ها ایجاد هیپرتروفی میکند. بوته های جوان بر اثر حمله این قارج از بین می روند. پس از آلودگی برگ های بالایی گیاهان گشنیز خشک شده و می ریزند. برگ های پایین نیز پوسیده و یا زرد رنگ و سپس خشک می شوند
مبارزه
کنترل این بیماری بسیار مشکل است. استفاده از بذور سالم و عاری از بیماری، ضد عفونی بذور با اگروسان یا هگزاسان به مقدار ۲ گرم برای هر کیلوگرم بار برای پیشگری مناسب است. بذرها را نیز می توان با موادی نظیر تی. ام. تی. دی یا وایتکس ضد عفونی کرد، عدم کشت مجدد در زمین های آلوده و است و سایر تولیدات کشاورزی برای کنترل بیماری سودمند خواهد بود، تا سه سال از کشت گشنیز در زمین های آلوده به قارچ باید خودداری شود، انجام شخم عمیق در تابستان امکان ابتلای گیاه را به این بیماری کاهش می دهد.
۴. زنگ
عامل بیماری Puccinia petroselini است. قارچ عامل بیماری باعث تشکیل تاول های زرد رنگ، قهوه ای یا سیاه بر روی ساقه یا برگ گیاهان بیمار می شود.
زنگ گشنیز
آشنایی با بیماری های دیگر گشنیز
۵. پوسیدگی نرم
عامل بیماری Ervinia caratovora می باشد. باکتری عامل بیماری بر روی گیاهان بیمار ایجاد پوسیدگی نرم می کند. پوسیدگی از قسمت انتهایی ریشه شروع شده و به سمت بالای گیاهان بیمار گسترش می یابد.
باکتری یک سلولی ، انفرادی یا زنجیری، از نظر رنگ آمیزی گرم منفی است و در اطراف باکتری تا هفت تاژک محیطی دیده می شود. مبارزه با تساوی صحیح می توان بیماری را پیشگیری کرد.
۶. گال ساقه
عامل بیماری Protomyces macrosporus می باشد. این قارچ در ناحیه آوند ها، برگ و ساقه های گل دهنده تولید گال و اندام های غده ای شکل می کند. گیاهان مبتلا به این بیماری هرگز بذر تولید نمی کنند.
۷. لکه برگی
عامل بیماری Xanthomonas heterocea است. باکتری عامل بیماری باعث بروز خسارت سنگین به محصول می شود که سبب بروز لکه های زرد یا قهوه ای روی گیاه می شود.
منبع :
کتاب بیماری های مهم گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۹
دیدگاهتان را بنویسید